Auteursrechten overdragen middels een daartoe bestemde akte

U wilt auteursrechten overdragen. Dat is mogelijk. De wet geeft een aantal regels waaraan de overdracht van auteursrechten moet voldoen.

Akte van overdracht

De Auteurswet (Aw) schrijft voor dat de levering van auteursrechten dient te geschieden middels een daartoe bestemde schriftelijke akte. Deze akte is een wettelijk vormvereiste als vervat in artikel 2 lid 2 Auteurswet. Het is derhalve niet mogelijk om het intellectuele eigendom op een muziekwerk mondeling over te dragen.

Een voorbeeld van een akte van overdracht is een muziekcontract waar vetgedrukt boven staat: Overdracht van Uitgaverecht. Andere benamingen die men geregeld tegenkomt zijn: titelovereenkomst of uitgaveovereenkomst. Uiteraard is de inhoud van het document belangrijker dan de titel.

Wat wordt er precies overgedragen?

In dit soort contracten worden zowel vergoedingsrechten als verbodsrechten overgedragen. Denk hierbij aan muziekauteursrechten, uitvoeringsrechten, reproductierechten, mechanische reproductierechten, distributierechten en het recht van mededeling aan het publiek. Bij de overdracht van auteursrechten gaat het om de rechten op de compositie en de tekst van een liedje. De auteur kan deze rechten in principe maar één keer ter exploitatie overdragen, of ze zelf houden.  

Een aantal persoonlijkheidsrechten kunnen echter niet van eigenaar wisselen: die worden geacht onlosmakelijk te zijn verbonden aan de persoonvan de maker. Een voorbeeld van een zogenaamd moreel recht is het recht van een auteur om op te treden tegen verminking van zijn werk.

Wie kan auteursrechten overdragen?

De maker van een muziekstuk kan zijn auteursrechten overdragen. Enkel rechthebbenden, zoals componisten en tekstschrijvers (of hun nabestaanden) kunnen hun rechten overdragen. In het geval een uitgever in een titelovereenkomst heeft bedongen dat hij op zijn beurt aan een derde kan leveren dan is ook de uitgever beschikkingsbevoegd.

Aan wie wordt er overgedragen?

De meest voorkomende auteursrechtenoverdracht is die tussen artiest en uitgever. Daarmee wordt de uitgever bevoegd de betreffende rechten te exploiteren. Een muziekuitgever kan muziekauteursrechten ook overdragen aan een sub-publisher.

Bij 360 graden contracten draagt een artiest zijn auteursrechten over aan een platenmaatschappij (dan wel aan het platenlabel gelieerde muziekuitgever). Ook komt het wel eens voor dat een tekstschrijver aan een artiest overdraagt, of een producer aan een publisher. Of een artiest aan zijn manager.

Bent u wel rechthebbende?

U kunt natuurlijk alleen maar iets overdragen dat u daadwerkelijk bezit. Zonder aanspraken van derden. Mede om deze reden zien we in muziekcontracten vaak bepalingen waarin staat dat de overdrager de verkrijger vrijwaart van aanspraken van derden. Derden aan wie bijvoorbeeld al bepaalde rechten zijn gelicentiëerd of overgedragen. Of die zelf oudere rechten hebben op zaken zoals samples, tekstfragmenten of zanglijnen. Een werk dient in dat verband oorspronkelijk te zijn.

Hoe lang?

Indien u nog steeds auteursrechten wilt overdragen ga dan voor uzelf na hoe lang u wilt dat de rechten op uw werk bij uw rechtsverkrijger blijven. Voor onbepaalde tijd komt neer op “voor de duur van het auteursrecht”, dat wil zeggen tot 70 jaar na overlijden van de langstlevende maker. Voor 5 of 10 jaar kan ook, maar dan spreken we van licentie.

Overdracht of licentie van auteursrechten?

Overdracht lijkt meer op verkoop, terwijl licentie er uitziet als huur of lease. Overdracht is definitief, behoudens contractsbepalingen die aangeven dat rechten weer terugvloeien na ommekomst van de overeenkomst. Licentie van auteursrechten is meer afgebakend in de tijd.

Veel voorkomende licentietermijnen zijn drie, vijf of tien jaar. Een uitgever zal niet snel genoegen nemen met minder dan overdracht. Een artiest of componist zal zijn rechten het liefst zo kort mogelijk in licentie geven. We hebben in dit soort gevallen bij uitstek te maken met tegengestelde belangen.

Een licentie kan exclusief of non-exclusief worden verstrekt. Dit laatste betekent dat er aan meerdere partijen kan worden gelicenseerd. De waarde wordt dan natuurlijk minder, want minder exclusief met potentiele verwatering tot gevolg. Een exclusieve licentiedeal voor langere duur, zeg 50 jaar, komt in de praktijk behoorlijk in de richting van overdracht.

Binnen afzienbare tijd zal het muziekcontractenrecht worden gecodificeerd in de Nederlandse wetgeving. De nieuwe Auteurswet zoekt dan wat meer aansluiting bij het Duitse, artiestenvriendelijke auteursrecht dan momenteel het geval is. Artiesten worden vanaf dat moment - zoals het er nu uitziet - tegen zichzelf beschermddoor een maximum duur van 5 jaar te stellen aan de overdracht van auteursrechten op muziekwerken.

Welk territorium?

Bij muziekuitgaveovereenkomsten is het van belang om te kijken of het eigenlijk wel noodzakelijk is om het territorium op wereldwijd te zetten. Auteursrechten kan men immers maar één keer overdragen. Misschien is Nederland of Europa wel voldoende, of kan Noord Amerika er bijvoorbeeld worden uitgelaten.

Maakt men een voorbehoud voor de Verenigde Staten, dan heeft een rechthebbende in dat gebied zijn handen nog vrij en kan aldaar een andere publishing deal worden bedongen. In sommige contracten staat zelfs het gehele “Universe” als geldingsgebied aangeduid. De overdracht geldt dan in theorie ook voor de Maan, voor ruimtestations en voor Mars.

Accounting

Doorgaans staat er een vergoeding tegenover licentie of overdracht. Zorg er dan voor dat er een contractsbepaling wordt opgesteld die aangeeft dat de partij die geld moet krijgen eenmaal keer per jaar, desnoods op eigen kosten, inzage krijgt in de boekhouding van degene die de rechten op dat moment onder zich heeft en die in dat kader audiogelden ontvangt. Dat komt ten goede aan transparant zakendoen.

Opzegmogelijkheden?

Het is aanbevelenswaardig om in de akte van overdracht een bepaling op te nemen die aangeeft dat de overeenkomst komt te vervallen wanneer één der contractspartijen komt te overlijden of failliet gaat. Of wanneer de wederpartij zich niet aan zijn verplichtingen houdt, na daartoe te zijn gesommeerd.

Komt de overeenkomst te vervallen dan gaan de rechten terug over naar de oorspronkelijke rechthebbenden, althans de contractspartij die heeft overgedragen. Een mooie stok achter de deur om ervoor te zorgen dat iedereen zich netjes aan zijn contractuele verplichtingen houdt,  dan wel om een zwakkere partij te beschermen tegen een sterkere partij.

Alternatieven

Vaak moet een artiest de intellectuele eigendomsrechten op zijn nummers aan een platenmaatschappij afstaan om een voorschot te bemachtigen. Zo’n maatschappij tracht vervolgens haar investering terug te verdienen door middel van recoupment.

Een werkbaar alternatief hiervoor is een akte van cessie. De singer-songwriter cedeert dan zijn of haar “vordering” op Buma/Stemra aan de financier annex platenmaatschappij. Alle Buma/Stemra revenuen van het gehele oeuvre van betreffende artiest stromen dan rechtstreeks van de collectieve rechtenorganisatie naar de bankrekening van de financier, totdat het ingelegde bedrag is terugverdiend. Vanaf dat moment keer Buma/Stemra weer zoals te doen gebruikelijk rechtstreeks uit aan de oorspronkelijk rechthebbende: de singer-songwriter.

Afspraken op papier

Het muziekrecht is complex. En in vrijwel elk land is het anders geregeld. Auteursrechten overdragen en onderhandelingen voeren over de voorwaarden waaronder dit dient te geschieden is een vak apart. Maak afspraken op papier en laat deze checken door een jurist of advocaat met ervaring.

Het is sterk aan te bevelen om in dit soort situaties met professionele maatwerk muziekcontracten te werken. Uiteraard is dit een voor velen een tamelijk kostbare aangelegenheid. Weersta de verleiding om simpelweg overeenkomsten van internet te downloaden. Een goedkope oplossing die, mocht een liedje ooit doorbreken of in audiovisuele media zoals een film of een game worden geplaatst, achteraf flink in de papieren zou kunnen lopen.