1. Harlem Shake bevat ongelicenseerde samples

The Harlem Shake van producer and songwriter Baauer bevat ongelicenseerde samples. Deze 'uncleared’ samples zijn het intellectueel eigendom van reggaeton artiest Hector Delgado en rapper Jayson Musson. Omdat de Harlem Shake een wereldwijde nummer 1 hit is zou deze copyrightinbreuk Baauer en zijn platenlabel hard kunnen raken.

De uncleared samples vormen een centraal gedeelte van de song, en Delgado en Musson zoeken naar financiële compensatie. Het zonder toestemming gebruikmaken van deze samples illustreert het gebrek aan kennis over copyrights en sample clearance in de hedendaagse dance scene.

2. Sample Clearance  

Wanneer je in je commerciële producties gebruik maakt van samples heb je toestemming nodig van de rechthebbenden. We noemen dit sample clearance. Indien je van plan bent muziek te samplen van een commerciële pop opname heb je toestemming nodig van de auteursrechthebbenden van het liedje (het onderliggende muzikale werk) – normaliter de uitgever (in Nederland is dit geregeld in de Auteurswet).

Daarnaast heb je toestemming nodig van de rechthebbende van de master tapes (de geluidsopname zelf) – normaliter het label (in Nederland op grond van de Wet Naburige Rechten). Het komt ook voor dat al deze rechten zich in één hand bevinden. Licenties verkrijgen om samples te mogen gebruiken is de gebruikelijke gang van zaken binnen de muziekindustrie.

Sample Licentie

In de praktijk betekent dit dat je een Sample Licentie nodig hebt. Een Sample Licentie is een species van het genus (een vorm van) Master Use Licentie. In het geval je een sample hebt gebruikt van een sample CD moet je ervoor zorgen dat je daadwerkelijk een licentie hebt (die krijg je bij aanschaf van de sample CD). Geen toestemming dan wel licentie is nodig indien je een geluidsopname gebruikt die zich in het publiek domein bevindt.  

Let goed op want er kan een actief intellectueel eigendomsrecht liggen op een geluidsopname van een compositie die zich in het publiek domein bevindt (oudere klassieke werken en volkswijsjes). In dit geval is er dus toch een licentie nodig! Er kan namelijk sprake zijn van twee copyrights: één op de geluidsopname en één op het onderliggende werk (compositie of arrangement). 

Auteursrechtinbreuken

Rechters wijzen (verzoeken tot vergoeding van geleden schade inzake) auteursrechtinbreuken soms af vanwege insignificantie (de minimus) van de inbreuk. Dit geldt zowel voor Nederlandse als voor Amerikaanse rechters. Het Amerikaanse Appeal Court wees de de minimus standaard in de befaamde Bridgeport Music vs Dimension Films zaak evenwel expliciet af, waar het om digitale sampling gaat.

Dit brengt met zich mee dat zelfs een zeer kortdurend sample de copyrightholder recht op royalties geeft. Hierdoor zijn de rechthebbenden tot op de dag van vandaag tegen inbreuken beschermd. Het te betalen bedrag voor een Sample Licentie is onderhandelbaar.   

Newton vs Diamond

Rechters erkennen copyrightinbreuken indien (door de bank genomen) meer dan 5 tot 7 herkenbare noten van een melodie van een onderliggend muzikaal werk worden gebruikt in de regel wel. Gebruik van slechts 1 tot 3 noten zou hierbij in de ogen van de meeste rechters tot afwijzing van de claim leiden wegens de minimus. Vergelijk hier voor de Amerikaanse situatie de Newton vs Diamond zaak.

Om een (deel van) een melodie van een bepaald liedje of werk te mogen gebruiken voor een originele dan wel afgeleide compositie (of cover song) benodigt men een Mechanical License (doorgaans bij de Harry Fox Agency te verkrijgen). Uitzonderingen op deze regel zijn (zowel in de VS als in Nederland) de fair use-exceptie en de parodie-exceptie.  

Het te betalen bedrag voor de publishing (mechanical license) is in principe onderhandelbaar (er bestaan hier in tegenstelling tot de Sample Licentie wel standaardbedragen van ongeveer 9 cent per download, of 9% van de streaming revenuen).  

3. The Verve / Rolling Stones, Toto / Sanchez en MC Hammer / Rick James 

Onenigheid over uncleared samples heeft zijn weg al eens eerder naar de Amerikaanse rechtbanken gevonden. Een ander bekend voorbeeld van samplegebruik zonder de correcte licentie is The Verve’s ‘’Bitter Sweet Symphony’’. Richard Ashcroft moest maar liefst 100% van zijn songwriters royalties (de publishing) afstaan aan de Rolling Stones (Keith Richards en Mick Jagger) nadat hij een sample had gebruikt van een orkestrale cover van ‘’The Last Time’’ van de Rolling Stones.

The Verve had een licentie van Andrew Loog Oldham ter zake van het gebruik van samples van de cover, maar geen toestemming van de Rolling Stones in hun hoedanigheid van auteursrechtrechthebbenden van het onderliggende muzikale werk! 

Toto’s singer-songwriter Steve Lukather kwam er achter dat een sample van zijn song ‘’I Won’t Hold You Back’’ zonder zijn toestemming was gebruikt door Sanchez (Spinnin’ Records) in zijn electronic dance hit ‘’Another Chance’’. Na de schikking kreeg Lukather 90% van de totale royalties (hij was zowel schrijver als uitvoerend muzikant van het liedje) van de inbreukmakende song.  

Twintig jaar geleden beschermde de fair use doctrine en de parodie-exceptie 2 Live Crew nog van copyright schending van Roy Orbinson’s ‘’Pretty Woman’’ (Campbell vs Acuff-Rose Music). 

Na 1994 zijn de Amerikaanse rechters van deze jurisprudentielijn afgeweken (stringentere handhaving copyright en daarmee bescherming van de maker, in plaats van ruimhartig excepties toestaan) waardoor MC Hammer miljoenen dollars moest betalen aan Rick James omdat hij in zijn song “U Can’t Touch This” uncleared samples had gebruikt van ‘’Super Freak’’.   

4. Licenseer je samples voordat je released of zit later op de blaren! 

De meeste opnamecontracten en muziekuitgave overeenkomsten verplichten de schrijver, artiest en producer om te rapporteren of zij in een opname gebruik hebben gemaakt van samples die niet royalty free zijn, zodat label en uitgeverij ervoor kunnen zorgen dat de juiste licentie (clearing) aanwezig is voor de release datum en alles volgens planning doorgang kan vinden.

Kleine labels zoals Mad Decent hebben evenwel geen juridische afdeling en ontberen de financiële middelen om een team van juristen de release op juridische merites te laten controleren. Doorgaans vertrouwen zij erop dat producers erop toezien dat de opnames vrij zijn van copyrightinbreuken en sluiten zij daartoe contracten waarin staat dat de producers geen gebruik zullen maken van uncleared samples dan wel hen hiervoor vrijwaren. 

Onderhandelingspositie

Op het moment dat een song een hit wordt (zoals de Harlem Shake) en er achteraf ineens geen Sample Licentie of Master Use License blijkt te zijn afgesloten zit de producer in een zeer zwakke onderhandelingspositie. Men vergelijke de percentages die moesten worden afgedragen in de The Verve, de Rolling Stones, Toto en MC Hammer kwesties.

Voorafgaand aan de release zit de producer in een gunstigere onderhandelingspositie indien men een te hoge fee vraagt – hij kan dan immers dreigen het sample niet te gebruiken of te vervangen. Achteraf is dit geen optie dus: licenseer je samples voordat je een plaat uitbrengt!