Conflicten over Muziekrechten

Conflicten over muziekrechten en contractuele verplichtingen zijn van alledag. Denk aan een songfestival duo dat niet langer met elkaar wil samenwerken, een meningsverschil binnen een band over de auteursrechten of een verschil van inzicht tussen artiest en platenlabel. Of een DJ die niet langer met zijn management agency door een deur kan. Het komt in de muziekindustrie geregeld voor dat er misverstanden ontstaan over mondelinge afspraken, met name bij afwezigheid van professionele muziekcontracten zoals een labeldeal of een managementcontract.

Ook komt het voor dat een componist of singer songwriter in een procedure tegen diens auteursrechtenorganisatie, zoals Buma/Stemra of Sena belandt. Uiteraard ontstaan er ook met enige regelmaat conflicten tussen outdoor festivals en de collectieve rechtenorganisaties over de hoogte van de af te dragen vergoedingen voor de muziekrechten. Is dat nu 7% van de muziekgerelateerde omzet, 2,5% van de netto festival winst of 10% van alle inkomsten?

Geschillen over muziekrechten en contractbreuk

Daarnaast kan er binnen de arbeidsrelatie onenigheid bestaan over de vraag of een onder werktijd gemaakt muziekstuk eigendom is van de werkgever of van de auteur. Een arbeidscontract is hier in de regel leidend. Voorts kunnen er geschillen rijzen over bepaalde feiten of gedragingen tussen contractpartijen onderling, of over gewekte verwachtingen over en weer.

Is er wel een muziekcontract getekend dan kunnen er verschillen in interpretatie ontstaan over de inhoud en reikwijdte van de overeenkomst. Volgens de een levert een bepaalde situatie regelrecht contractbreuk op, volgens de ander is er nog tijd om te repareren door alsnog aan de verplichtingen te voldoen. Dit speelt bijvoorbeeld een rol bij onenigheid over het moment of de hoogte van periodieke betalingen of het blokkeren van een audit.

Bovendien kan het gebeuren dat bepaalde contractuele bepalingen door een wetwijziging niet langer toelaatbaar zijn, want bijvoorbeeld te veel ten nadele van de artiest, DJ of producer. Of dat er geen billijke vergoeding wordt betaald. Overeenkomsten kunnen in strijd met de redelijkheid en billijkheid zijn omdat de balans te veel in het voordeel van de platenmaatschappij of het management uitvalt.

Een uitgebalanceerde muziekovereenkomst maakt de kans op geschillen over muziekrechten kleiner. Het opstellen van een evenwichtig en fair contract kan in dat opzicht veel ellende voorkomen. Onze juristen kunnen u helpen bij het opstellen of controleren van een dergelijk document.

Muziekcontracten beëindigen

Naast het bij elkaar brengen van partijen adviseren wij in onze rechtspraktijk ook over het op een fatsoenlijke manier uit elkaar gaan van belanghebbenden. Soms willen onze cliënten namelijk gewoon van hun contract af. Bijvoorbeeld vanwege nieuwe kansen (uitkoop) die zich aandienen bij interesse van een groot boekingskantoor of juist vanwege stilzitten van het platenlabel of de muziekuitgever (wanprestatie). Of omdat een der contractspartijen niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan. Of om andere hun moverende, zwaarwegende redenen.

Dit komt in de praktijk neer op opzegging dan wel ontbinding van een contract waarvan de duur nog niet is verstreken. Voorbeelden hiervan zijn de beëindiging van een managementcontract, een boekingsovereenkomst of een muziekuitgaveovereenkomst. Een schikking na onderling overleg (beëindiging met wederzijds goedvinden) heeft hierbij de voorkeur. Soms komt men er echter niet onderuit om de rechter te verzoeken de overeenkomst te doen ontbinden of nietig te laten verklaren.

Inbreuk op Auteursrechten

Een andere belangrijke categorie schendingen vormt de auteursrechtinbreuk door derden. Denk daarbij aan een auteursrechtinbreuk veroorzaakt door het gebruik van illegale samples, het maken van bootlegs, plagiaat, het releasen van remixen zonder de vereiste toestemmingen, een inbreuk op het portretrecht van de artiest en last but not least illegaal uploaden en downloaden. In juridisch jargon noemt men dit een onrechtmatige daad.

De meest voorkomende geschillen met betrekking tot het muziekauteursrecht vinden hun oorsprong in een schending van de verbodsrechten van de auteur. Hier gaat het om een inbreuk op het auteursrecht vanwege het zonder de vereiste voorafgaande toestemming openbaar maken (zoals uitvoeren of publiceren) of verveelvoudigen (zoals uitbrengen, verspreiden, distribueren of kopiëren) van een werk dat zich nog niet in het publiek domein bevindt (art. 1 Auteurswet).

Bij een vermoeden van plagiaat kan een aangeslotene ervoor kiezen de kwestie voor te leggen aan de Vaste Commissie Plagiaat (VCP) van Buma/Stemra. Deze route brengt een veel kleinere financieel risico met zich mee dan een procedure bij de Rechtbank, omdat men niet in een proceskostenbetaling kan worden veroordeeld. Proceskosten kunnen immers behoorlijk oplopen in kwesties omtrent intellectueel eigendom.

Persoonlijkheidsrechten

Er kunnen ook conflicten ontstaan over de persoonlijkheidsrechten (morele rechten) van auteurs op hun werk. Persoonlijkheidsrechten zijn onlosmakelijk verbonden met de persoon van de auteur en kunnen niet contractueel worden overgedragen. In dit soort gevallen gaat het met name over verminking en naamsvermelding.

Meningsverschillen over licentiecontracten

Daarnaast kunnen partijen meningsverschillen met elkaar krijgen over licentie kwesties. Licentienemers en licentiegevers kunnen het oneens worden over de inhoud en omvang van een licentieovereenkomst. Zijn er ook nog rechten in sub-licentie gegeven dan moet er goed worden gekeken naar wat partijen precies aan elkaar hebben gelicentiëerd, of de benodigde toestemmingen in orde zijn en of de verschillende licentiecontracten niet onderling tegenstrijdig zijn.

Internationaal Privaatrecht

Een tamelijk nieuw fenomeen is de internet collab. Een Nederlandse dance producer werkt daarbij bijvoorbeeld samen met een Amerikaanse zangeres. Deze zangeres zingt in Los Angeles een tekst in die door een Franse tekstschrijver is gemaakt. Ze stuurt de wav of aif files via een cloudservice naar de producer. De muziekcontracten worden via email ondertekend. De producer released het werk via online muziekdiensten. Anno 2017 is dit een veel voorkomende werkwijze. We hebben hier te maken met grensoverschrijdende intellectuele eigendomsrechten. In potentie hebben we dan te maken met Amerikaans recht, Nederlands recht en Frans recht. Regels van internationaal privaatrecht geven dan aan welk recht bevoegd is, of welke rechtbank.

Het komt steeds vaker voor dat rechtshandelingen en rechtsfeiten zich niet beperken tot het territorium van één land. Auteursrechten zijn trouwens nationale rechten maar ze worden meestal internationaal geëxploiteerd. Ontstaan hier om wat voor reden dan ook conflicten en blijkt een gang naar de rechter onafwendbaar, dan biedt het internationaal privaatrecht aanknopingspunten. Het gaat hier immers om belanghebbenden met verschillende nationaliteiten.

IPR en verwijzingsregels

Het IPR geeft in deze situatie verwijzingsregels inzake de vraag welke rechter bevoegd is en welk recht deze rechter vervolgens dient toe te passen. Dit zou in bovenstaande casus neer kunnen komen op een Nederlandse rechter die in de rechtbank Amsterdam Frans recht toepast. En de Franse Auteurswet wijkt op bepaalde punten behoorlijk af van de Nederlandse.

Bovendien hebben bij onze internet collab ook nog te maken met naburige rechten op de uitvoering en de opname. Dit maakt de zaak nog complexer. Maar het is evenzeer denkbaar dat een rechter in Los Angeles Californisch recht zal moeten toepassen. Dat kan in casu tot een totaal andere uitkomst leiden.

Auteursrechten overdragen

Auteursrecht ontstaat vanzelf op het moment dat de maker een werk componeert. Voorwaarden hiervoor zijn evenwel de aanwezigheid van het persoonlijke stempel van de auteur alsook het eigen, oorspronkelijke karakter van het werk (originaliteit). Registratie bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE of BOIP) kan bewijsproblemen inzake het makerschap ondervangen. Wil men auteursrechten overdragen of licenseren dan dient dit te geschieden middels een daartoe bestemde schriftelijke akte. Ditzelfde geldt voor naburige rechten.

Akte van overdracht

In de akte van overdracht vrijwaart de auteur de verkrijger (muziekuitgever of platenlabel) in de regel tegen aanspraken van derden. Het is dus van groot belang dat degene die auteursrechten overdraagt zich ervan vergewist dat hij daadwerkelijk de rechten bezit die hij beoogt over te dragen. Hij moet met andere woorden bevoegd zijn tot overdracht. Er kunnen bijvoorbeeld andere rechthebbenden zijn, zoals co-writers of tekstdichters die ook toestemming moeten geven.

Bij vertalingen kan er sprake zijn van een zogenaamd dubbel auteursrecht: ook de vertaling an sich kan immers oorspronkelijk zijn. Ook kan een werk inmiddels al exclusief zijn gelicenseerd aan een andere partij. Daarnaast kunnen er stukjes muziek van andere componisten of producers zijn gebruikt, zoals samples, tekstfragmenten of melodielijnen.

Remixen

Ook bij remixen en cover songs spelen dergelijke zaken een rol. Loopt het toch mis dan kan de rechthebbende ofwel de partij die openbaar maakt of verveelvoudigt, zoals het label of de publisher aanspreken, ofwel de partij die het werk heeft vervaardigd, zoals de artiest, DJ of producer. Vanwege de vrijwaring kan de uitgevende of distribuerende partij vervolgens “intern” de auteur aanspreken.

Bekend voorbeeld van een geval waarbij het achteraf toch niet goed bleek te zitten met de toestemmingen (en de sample clearance) is de Bittersweet Symphony van The Verve. Resultaat van de hierop volgende rechtszaak was dat The Verve alle gemaakte winst - inclusief royalty’s - moest betalen aan de oorspronkelijke rechthebbenden, namelijk The Rolling Stones. Let er bij het overdragen van auteursrechten en naburige rechten dus goed op dat deze onbezwaard zijn en dat de overdrager volledig beschikkingsbevoegd is.

Inbreuk op Naburige Rechten

Naburige rechten zijn in de regel in handen van uitvoerende kunstenaars en platenproducenten. De platenproducent kan een studioproducer zijn maar ook degene die financieel verantwoordelijk is voor de audio opnames. Tegen inbreuken op de verbodsrechten en de exploitatierechten van nabuurrechthebbenden kan middels een civiele procedure worden opgetreden. Er kan bijvoorbeeld een verbod worden geëist op het exploiteren van de opnames, in kort geding beslag worden gelegd op de soundfiles en/of schadevergoeding en een afdracht van gemaakte winst worden gevorderd (art. 16 lid 1 WNR).

Ex parte bevel

Sinds 2007 kan er, bij een dreigende inbreuk op andermans intellectueel eigendom, ook een verbod worden geëist zonder wederhoor. Op straffe van een hoge dwangsom. Dit noemt men een ex parte bevel, waarbij de wederpartij niet wordt gehoord. Ex parte betekent “namens of ten gunste van slechts één partij”. De vermeende inbreukmaker kan daar, bij toewijzing van het verzoekschrift, later uiteraard wel weer beroep tegen aantekenen, middels een opheffings kort geding. Met alle kosten van dien.

Audiatur et altera pars

Het moet bij een ex parte verbod gaan om een spoedeisend belang van de rechthebbende met onherstelbare schade veroorzaakt door de inbreuk makende gedraging. De gang van zaken bij een ex parte bevel vorm een uitzondering op het in ons rechtssysteem zo belangrijke adagium “audiatur et altera pars” (hoor en wederhoor, audi alteram partem). Omdat de laedens geen verweer mag voeren is er een tamelijk hoge drempel voor toewijzing. Het moet derhalve gaan om overduidelijke inbreukgevallen.

Ruimere proceskostenveroordeling

Het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) staat sinds 2007 eveneens een aanzienlijk ruimere proceskostenveroordeling toe. In 2017 zijn de proceskostenvergoedingen inzake IE-kwesties wederom gewijzigd. Dat brengt met zich mee dat de drempel om te gaan procederen voor de minder draagkrachtige houder van naburige rechten (en/of auteursrechten) lager wordt. Dit geldt met name voor overduidelijke inbreukgevallen waarbij er wat meer tijd nodig is om een en ander met succes te bewijzen. Immers, alle in redelijkheid gemaakte advocaatkosten kunnen ex art. 1019 Rv op de in het ongelijk gestelde partij worden verhaald.

Artikel 16 van de Wet Naburige Rechten geeft in een nieuw lid 1 aan dat de schadevergoeding in bepaalde passende gevallen volgens een objectieve norm door de rechter kan worden geraamd (als forfaitair bedrag) zonder dat daarvoor expliciet bewijs nodig is.

Licentieovereenkomst

Lid 3 van dat zelfde artikel geeft aan dat een licentienemer middels een licentiecontract bevoegd moet zijn verklaard om namens de houder van naburige rechten in rechte tegen inbreuken op te treden. De wet gaat er namelijk van uit dat deze bevoegdheid enkel aan de oorspronkelijk rechthebbende (de maker) zelf toekomt. De artiest of producer zou dus op grond van de wet zelf (art. 16 lid 3 WNR), bij afwezigheid van een schriftelijke licentieovereenkomst, mede namens de licentienemer een verbodsactie kunnen instellen.

De licentiehouder kan wel zelfstandig beslag laten leggen of eigendom opeisen, voor zover hem dat middels het contract is toegestaan. Om deze redenen ziet men in muziekcontracten vaak de bepaling dat de rechthebbenden hun medewerking dienen te verlenen aan proceshandelingen in het kader van handhaving van hun rechten.

Nederlandse rechthebbenden in het buitenland

Of Nederlandse rechthebbenden in het buitenland worden beschermd tegen schendingen is afhankelijk van een aantal zaken, waaronder de omvang van de bescherming die de nationale wetgeving aldaar biedt. Maar ook van de toepassingscriteria van het internationaal privaatrecht en of het betreffende land lid is van de Europese Unie dan wel de internationale verdragen op het gebied van auteursrechten en naburige rechten heeft geratificeerd. Verdragen zoals het WIPO fonogrammenverdrag, de Berner Conventie, de Universele Auteursrecht-Conventie van Genève en de Conventie van Rome.

Schadevergoeding

In veel gevallen kan er met succes schadevergoeding worden gevorderd. Van groot belang hierbij is de bewijsbaarheid van de inbreuk: wie stelt moet immers bewijzen. De tegenpartij krijgt vervolgens de gelegenheid het gestelde te weerleggen (hoor en wederhoor). De rechthebbende moet objectief kunnen aantonen dat er op een bepaald moment een schending van zijn auteursrechten of naburige rechten heeft plaatsgevonden of nog altijd plaatsvindt.

Vervolgens dient de hoogte van de schadevergoeding te worden berekend en dient de omvang van de schade te worden gemotiveerd. In verband met bewijsbaarheid en verjaring is het raadzaam om ons zo snel mogelijk in te schakelen. Hoe sneller u ons notifieert, hoe meer we voor u zullen kunnen betekenen. Gebruik daarvoor onderstaand contactformulier. U kunt ons ook bellen of e-mailen.

Meningsverschillen met het management

Conflicten inzake artiestenmanagement zijn helaas meer regel dan uitzondering. De manager heeft uiteraard een belangrijke machtspositie. Vaak ontstaan geschillen over geldzaken en boekingen. De business manager verzorgt de financiële huishouding van de artiest, van boekhouding, fiscaliteiten tot en met vermogensbeheer. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Wanbeheer leidt tot grote kwetsbaarheid van de DJ, zangeres of band.

Een goed managementcontract kan veel problemen voorkomen, maar niet alle. Daarin staan vaak afspraken over de management fee, aftrekbaarheid van kosten, exclusiviteit, geheimhouding, exploitatie van de artiestennaam, opzegging en beëindiging, het territorium en de duur van de overeenkomst.

Toepasselijk recht

Het is belangrijk om het takenpakket van de manager strak en helder te verwoorden zodat daar geen misverstanden over kunnen ontstaan. Dat is immers een van de functies van een managementovereenkomst. Artikelen over het toepasselijke recht en en de bevoegde rechtbank mogen daarbij niet ontbreken. Ook verdient het aanbeveling om met een separate bankrekening te werken en bepalingen inzake betalingstermijnen en inzageverplichtingen toe te voegen.

Managementovereenkomst en arbeidscontract

Vaak ontstaat er ruzie over overvolle agenda’s, dubbele boekingen, te hoge door het management in rekening gebrachte kosten, te late betalingen en de verplichting mee te doen aan allerlei promotionele activiteiten en sponsoractiviteiten. Een goede managementovereenkomst maakt het in die gevallen mogelijk om op een fatsoenlijke manier uit elkaar te gaan, zonder moddergooien achteraf.

Artiestenbureau

Dat wil natuurlijk nog niet zeggen dat een artiest bij het minste geringste probleem zomaar zijn manager kan ontslaan. Net zozeer als een artiestenbureau niet zomaar het contract met een popgroep, zanger of DJ kan opzeggen. Evenals bij een arbeidscontract kan een dergelijke gang van zaken aanleiding geven tot een verplichting tot het betalen van een aanzienlijke schadevergoeding.

Wij helpen u bij conflicten over muziekrechten, inbreuk op auteursrechten en het vorderen van schadevergoeding. Ook voor conflictbemiddeling kunt u bij ons terecht. Bel ons vrijblijvend of stuur een email. Het eerste gesprek is gratis.