Versnipperde muziekrechten: Verschillen in auteursrechten en naburige rechten binnen de EU

Ondanks de implementatie van de Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij is er nog altijd sprake van grote verschillen binnen het wettelijk systeem van het auteursrecht en de naburige rechten van lidstaten van de Europese Unie.

De Richtlijn beoogt, naast harmonisatie en voortbouwend op de multilaterale afspraken uit de Berner Conventie en de WIPO-Verdragen (World Intellectual Property Organization), de aanpassing van de wetgeving betreffende het auteursrecht alsook de naburige rechten aan de technologische ontwikkelingen en in het bijzonder aan de informatiemaatschappij. In dit kader worden in de Richtlijn drie hoofdgebieden behandeld te weten het reproductierecht, het recht van mededeling en het distributierecht. Er is derhalve sprake van versnipperde muziekrechten.

Hieronder een aantal zaken die nog niet zijn geharmoniseerd in Europees verband: 

1. In het Duitse Auteursrecht wordt er geen onderscheid gemaakt tussen exploitatierechten en persoonlijkheidsrechten: deze zijn met elkaar verweven. Daardoor zijn auteursrechten in Duitsland niet overdraagbaar, zoals dat in Nederland en België wel kan. De zogenaamde Nutzungsrechte (exploitatierechten) kunnen wel worden gelicentiëerd. In de praktijk kan dit neerkomen op koop voor onbepaalde duur versus huur voor bepaalde tijd. 

Duitse Auteursrecht wijkt principieel af van Nederlandse Auteursrecht

Dit terwijl het Duitse Auteursrecht bij de totstandkoming van de Nederlandse Auteurswet als voorbeeld heeft gediend. Recentelijke plannen om het Nederlandse Auteursrecht flexibeler te maken en tegelijkertijd de bescherming van intellectueel eigendom te waarborgen neigen wederom naar de Duitse aanpak. Dat is een goede zaak want auteursrecht is zowel drijfveer als voorwaarde voor innovatie in de muziek- en entertainmentindustrie.  

Thuiskopie versus downloadverbod

2. In Nederland is een thuiskopie toegestaan terwijl dit in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk streng verboden is. Daar kent men het downloadverbod. 

Collectieve versus individuele licenties auteursrechten

3. In het Verenigd Koninkrijk kan muziek collectief worden gelicentiëerd aan alle online en mobiele muziekdiensten in heel Europa. In andere Europese landen dient nog gebruik te worden gemaakt van een myriade aan individuele licenties. Buma/Stemra, Sena en de NVPI hebben inmiddels initiatieven ontplooid om zogenaamde combinatielicenties te kunnen verstrekken waarbij men bij 1 centraal loket terecht kan. 

Clearance van muziekrechten via CBO of rechthebbende zelf

4. In sommige landen, zoals Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, verloopt de clearance van muziekrechten (bijvoorbeeld noodzakelijk bij audiovisuele producties) grotendeels via de collectieve rechtenorganisaties. In een aantal andere landen waaronder Duitsland, Italië en Spanje verloopt het toestemmingstraject grotendeels via de auteursrechthebbende (vaak de artiest, componist of het label) persoonlijk. Dit resulteert in een compleet verschillend onderhandelingsproces. 

Repartitiereglementen wijken onderling sterk af

5. In zin algemeenheid kan men stellen dat de repartitieregelingen van de Europese zusterorganisaties van Buma/Stemra en met name Sena onderling behoorlijk van elkaar afwijken. Ook de handhaving van het auteursrecht in zijn algemeenheid is niet in iedere lidstaat op dezelfde wijze geregeld. 

Verschillen in auteursrecht tussen Nederland en de Verenigde Staten

Ook tussen Nederland en de Verenigde Staten bestaan elementaire verschillen, zoals de duur van het auteursrecht; fair use bepalingen; verbodsrechten; educatieve doeleinden; het al of niet erkennen van public performance rights in online gameplaying, downloads en streams; auteursrechten in plaats van naburige rechten op de master recording; compulsory licenses; het vastleggen van copyrights etc. etc..  

Het moge duidelijk zijn dat het bij ondertekening van een contract van groot belang is je ervan te vergewissen welk recht van toepassing is op de gemaakte afspraken. Schakel bij twijfel een in deze zaken gespecialiseerd jurist met ervaring in. 

Volgende keer meer over grensoverschrijdende intellectuele eigendomsrechten en internationaal privaatrecht (IPR)!