Dit blog is een transcript van het interview dat AIRecht Managing Partner en Stanford Law School Fellow mr. Mauritz Kop op 1 februari 2021 gaf aan Reinier Kist, Redacteur Digitale Media bij NRC Handelsblad, over intellectueel eigendom en nieuwsaggregatie. Het artikel in NRC is hier te raadplegen: Techbedrijven versus Nieuwsmedia - De grootste nieuwsgrazers betalen liever niet voor journalistiek.

Vergoedingen voor nieuwsaggregatie

Regeringen in Australië, Frankrijk en Nederland proberen machtige tech platforms zoals Google en Facebook te dwingen om te betalen voor het met commercieel oogmerk linken naar en weergeven van korte stukken tekst uit nieuwsartikelen. Het gaat hier om vergoedingen voor nieuwsaggregatie. Hierbij spelen auteursrechten, naburige rechten, fiscaal recht, het contractenrecht en het mededingingsrecht een rol. We zoomen hieronder in op het nieuwe naburige recht voor uitgevers van nieuwsmedia en journalistieke content, dat door de Europese wetgever in artikel 15 van de recente Richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt (Directive on Copyright in the Digital Single Market) wordt geïntroduceerd.

Wordingsgeschiedenis van de nieuwe EU Copyright Directive

1. Een belangrijke vraag in het artikel is hoe de implementatie van de Europese copyrighthervorming in Nederland ervoor staat, en of we een Franse licentiedeal ook hier ten lande kunnen verwachten.

Laten we beginnen bij de wordingsgeschiedenis van de nieuwe Copyright Directive. Het gaat bij de EU Copyright Reform om 3 doelstellingen die in de huidige marktconstellatie niet goed verenigbaar zijn. Dit zijn toegang tot hoge kwaliteit legale content voor consumenten (1), een innovatievriendelijk klimaat voor SME’s waaronder startups (2) en handhaving van auteursrechten (3). Daarnaast werd er bij de totstandkoming van deze richtlijn, en tijdens de publieke consultatie stevig gelobbyd door belanghebbenden. Zoals auteursrechthebbenden, collectieve rechteninstanties, consumentenbelangengroepen, online platforms en uitgeverijen. We zagen vervolgens bepaalde wensen van deze partijen terugkomen in de wetsvoorstellen, zowel op Europees als op nationaal niveau. Omdat die wensen vaak compleet tegengesteld zijn aan elkaar, is het resultaat van deze Europese wetgevingsinspanning een ingewikkeld compromis.

Het introduceren van nieuwe lagen IP rechten is zelden een goed idee

We zien dat de verdienmodellen van de oude contentindustrie, het momenteel afleggen tegen de verdienmodellen van de grote internetplatforms. Overheden willen een gezonde markt en een divers ecosysteem voor nieuwsgaring in stand houden. Dat is belangrijk in een democratie. Dat betekent dat je soms corrigerend moet optreden door het introduceren van wetgeving. De vraag is echter of die wetgeving effectief zal zijn. Want als het over 10 jaar niet blijkt te werken, kom je er moeilijk vanaf! Dit geldt des te meer voor intellectuele eigendomsrechten. Het introduceren van nieuwe lagen IP rechten om de effecten van technologische innovatie op de markt en de maatschappij in balans te brengen, is zelden een goed idee. Een voorbeeld van zo’n mislukt wetgevingsproject is de Databankenrichtlijn, die bedoeld was om EU bedrijven een minder nadelige concurrentiepositie te geven ten opzichte van Amerikaanse bedrijven. Maar ook de Copyrightrichtlijn dreigt te ontaarden in een mislukt project en wordt door experts inmiddels algemeen beschouwd als een degeneratie van het auteursrecht.

Hoe regel ik de rechten van muziek die ik wil gebruiken in een film of een game? Syncen van beeld en geluid, hoe zit dat juridisch? Bij wie moet ik zijn voor een licentie voor gebruik van een dancetrack in een reclamespotje of een muziekvideo? En zitten er ook intellectuele eigendomsrechten op de videoclip zelf?

Syncen van beeld met geluid

U mag niet zonder toestemming van de componist, tekstschrijver en de uitvoerende artiesten muziek met video synchroniseren en uploaden, ook niet naar uw eigen website laat staan naar social media. De makers hebben een verbodsrecht en een vergoedingsrecht. Dat volgt uit de Auteurswet en de Wet naburige rechten. Er zal toestemming moeten worden gevraagd voor het muziekgebruik, online en offline. In de vorm van een schriftelijk licentiecontract waarin staat onder welke voorwaarden u beeld met geluid mag combineren en commercieel exploiteren. Dit geldt ook voor Youtube en Vevo muziekvideo’s. U krijgt gedurende het clearance-traject voor de videoclip met verschillende partijen rechthebbenden te maken zoals platenlabels, uitgeverijen (publishers), muzikanten, nabestaanden alsook Buma/Stemra.

Clearance-traject videoclip: verschillende partijen

Door de clearance van de muziekrechten correct te regelen voorkomt u auteursrechtenclaims, takedowns, verwijderde social media accounts en aansprakelijkheid nadat u de videoclip heeft geüpload. Er bestaan geen standaardtarieven voor het syncen van muziek met beeld. Hierover kan worden onderhandeld. Ook kan toestemming geweigerd worden vanwege het verbodsrecht van de componist. Er kunnen dus geen garanties worden gegeven. Hou daarom altijd een alternatief achter de hand en zorg dat u de clearance ruim voor de project deadline in werking zet. Wij kunnen u hierbij terzijde staan.

Syncen: bij wie liggen de muziekrechten?

Stap 1 is dat wij uitzoeken waar de muziekrechten van de titel liggen en bij wie u vervolgens moet zijn. Er kunnen vervolgens schriftelijke afspraken worden gemaakt over zaken als looptijd, exclusiviteit, territorium en MFN Clausules (Most Favored Nations), hetgeen wil zeggen dat er bij een situatie waarin bijvoorbeeld de publishingrechten versnipperd zijn over 5 uitgeverijen, alle publishers zich conformeren aan de hoogste vraagprijs op basis van 100% uitgaverechten. Bij MFN gaat het derhalve om gelijke behandeling van de rechthebbenden, onafhankelijk van ieders rechtenpercentages.

Postacademisch onderwijs aan advocaten, rechters en hoogleraren over het muziekrecht

Op maandag 16 april 2018 organiseerde het Centrum voor Postacademisch juridisch Onderwijs (CPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen een seminar over het Muziekrecht. Ik gaf daar een postacademische cursus muziekrechten en muziekcontracten. Het CPO verzocht mij enkele maanden eerder om de cursus ook muzikaal te omlijsten. In het Concertgebouw in Amsterdam. Hieronder een terugblik op dit bijzondere juridische event.

Het was me al snel duidelijk: voor deze cursus was veel muziek nodig.

Publiek Domein Quiz

Mijn idee voor de Publiek Domein Quiz was als volgt: Ons CPO ensemble zou live enkele bekende thema’s van klassieke en populaire muziekwerken aan het publiek voordragen. De cursisten moeten vervolgens raden om welk stuk het gaat en wie de componist is. Zodra we er achter zijn gekomen wie de componist is, mag het publiek haar hand opsteken als men denkt dat het werk zich in het publiek domein bevindt, of dat het in Nederland nog wordt beschermd door het auteursrecht. We deden dit in 2 blokken, 1 voor de pauze en 1 na de pauze. In de pauze speelden we integraal:

O Magnum Mysterium - Tomás Luis de Victoria (Spanje, c. 1548 - 1611). Publiek domein.

Er moest dus een klein orkestje komen. Het lukte gelukkig om een kwartet samen te stellen dat bestond uit 2 beroepsmuzikanten en 2 dubbelgeschoolde juristen. Dit ensemble - met op papier een ongelooflijke staat van dienst - deed mij ergens denken aan het Prinsengrachtensemble, waarvan ik 25 jaar geleden met veel plezier deel uitmaakte. Ook als klarinettist. En ook interdisciplinair in die zin dat het bestond uit (tamelijk) muzikale juristen.

Coversongs - heb ik toestemming nodig van de auteursrechthebbenden?

Voor het opnemen of uitvoeren van de akkoorden, zanglijn en liedtekst van een bestaand liedje waarop nog auteursrechten rusten is er altijd toestemming nodig van alle betrokken rechthebbenden. Dat zijn de componist, tekstdichter en de uitgever. Voorafgaande toestemming bij het coveren, bewerken of vertalen van een bestaand liedje is de hoofdregel.

Kan ik die cover vervolgens op streamingdienst Spotify zetten?

Spotify heeft in Nederland afspraken met Buma/Stemra en met publishers gemaakt over covers. Het moet dan wel een 1 op 1 100% dezelfde versie zijn. Die afspraken, met een moeilijk woord licenties, maken het mogelijk dat artiesten een cover van een bekend popliedje op Spotify zetten, zonder dat zij daarvoor van te voren toestemming hoeven te vragen aan de componist en de tekstdichter. Die toestemming is namelijk al collectief gegeven, ofwel door de collectieve rechtenorganisatie van de auteurs, ofwel door hun uitgeverijen.

Artiesten moeten dan wel bij het uploaden van de track aangeven wie de oorspronkelijke bedenkers zijn van een liedje. Zodat die bedenkers geld ontvangen voor hun auteursrechten.

Zakelijk gebruik van streamingdienst Spotify

Het gebruik van Spotify als streaming service in een winkel, restaurant, café of kantoor is niet toegestaan. Het probleem is een kwestie van de juiste muzieklicenties voor zakelijk gebruik. Op muziek rusten namelijk intellectuele eigendomsrechten en voor het gebruik daarvan is toestemming nodig. De toestemmingen die er momenteel liggen bieden geen dekking voor legaal gebruik van Spotify op het werk. De muzieklicenties bieden in Nederland slechts toestemming voor persoonlijk gebruik.

Blockchain in de picture

Steeds vaker wordt er gesproken over het nog betrekkelijk onbekende en met veel mysterie omklede fenomeen ‘blockchain’. Sommigen zijn ervan overtuigd dat deze technologie een revolutie in de muziekindustrie teweeg kan gaan brengen. Er is inmiddels al mee geëxperimenteerd door artiesten als Imogen Heap en DJ Hardwell.

Maar wat is deze blockchain-technologie eigenlijk en wat zijn Smart Contracts? Wat zouden blokketens kunnen betekenen voor de muziekbranche en wat is er zo revolutionair aan? We zetten het hieronder voor u op een rij.

Een hele generatie muziekproducenten groeit op met midi.

Bij het produceren van dance, hip-hop en filmmuziek wordt tegenwoordig veel gebruik gemaakt van midi. Er is dus behoefte aan duidelijkheid over de juridische status van midi-bestanden. Rusten er bijvoorbeeld naburige rechten, auteursrechten en databankrechten op midi-files, karaoke-packs of vsti-presets, en kwalificeert een midi-bestand onder alle omstandigheden als fonogram?

Omdat het gros van de rechters en advocaten zelf niet met midi werken is het vaak lastig communiceren over deze technische materie. Het blijft allemaal wat abstract. De techniek is tamelijk complex en ook het muziekrecht zelf is bewerkelijk: een gevaarlijke combinatie. Om die reden zoomen we vandaag in op de ins en outs van midi-files. Ter verduidelijking maken we daarbij gebruik van enkele illustraties.

Deel 1: De Onderwijsexceptie in de Praktijk - Auteursrechten en Naburige Rechten

Geregeld krijgen wij vragen van docenten en onderwijsinstellingen over het gebruik van muziek, film radio/tv, games en tekst in het onderwijs: tijdens de les, bij schoolfeesten en toneelopvoeringen. Hoe zit het nu eigenlijk met toestemmingen voor de publicatie en reproductie van auteursrechtelijk beschermd materiaal met een educatief karakter?

Bestaan er uitzonderingen op het auteursrecht binnen de muren van het schoolgebouw en bestaan er onderwijsregelingen om muziek of tekst te kunnen gebruiken in lesmiddelen als digitale lesmodules, readers, blokboeken of syllabi? En hoe zit het eigenlijk met de Afkoopregeling en Stichting PRO? In deze blog besteden we uitgebreid aandacht aan de zogenoemde onderwijsexceptie uit de Auteurswet - geldt die ook voor muziek?

Nederland, Danceland

De Nederlandse dance sector is een aantrekkelijk exportproduct. In 2013 verdienden de Nederlandse muzikanten gezamenlijk €158,8 miljoen in het buitenland. Hiervan werd 80% verdiend door dance-artiesten zoals Chuckie, Afrojack, Laidback Luke, Tiësto, Ferry Corsten, Sunnery James, Nicky Romero, Armin van Buuren en Hardwell. Auteursrechtenorganisatie BUMA Cultuur verwacht zelfs Nederland binnen vijf jaar de grootste dance-exporteur van de wereld is.

In de ogen van veel buitenlandse muziekliefhebbers is Nederland het danceland bij uitstek. Creativiteit is gebaat bij evenwichtige contracten. Dit artikel is geschreven om artiesten, en dan met name DJ’s, vanuit een preventief oogpunt te informeren over contracten waarmee zij in de praktijk te maken kunnen krijgen.