Masterrechten op de opname
Wat zijn masterrechten op muziek?
Masterrechten of opnamerechten zijn intellectuele eigendomsrechten die rusten op de geluidsdrager: de daadwerkelijke muzikale uitvoering die is vastgelegd op de master tape. Master rechten op muziek komen in de regel toe aan de producent van een bepaalde opname: de producer, het label of de platenmaatschappij – degene die financieel verantwoordelijk is voor de creatie van de geluidsfile. In Nederland zijn masterrechten op muziek een vorm van naburige rechten en worden derhalve beheerst door de Wet Naburige Rechten.
Onderscheid masterrechten en muziekuitgaverechten
Het is vanuit juridisch oogpunt belangrijk om een onderscheid te maken tussen de geluidsopname (masterrechten) en het onderliggende muzikale werk (muziekuitgaverechten). Muziekuitgaverechten zijn niet gerelateerd aan de muzikale uitvoering van een bepaald liedje door een artiest op het fonogram. Copyrights komen wel toe aan de auteur of de uitgeverij. Een uitgeverij kan bladmuziek uitgeven of zich met publishing van dance-muziek of hip-hop bezighouden.
Eigendomsrechten op de master
Muzieklicenties - masterlicentie voor rechtmatig gebruik van de audio opname
Eigendomsrechten op de master vallen in ons rechtssysteem onder naburige rechten. Naburige rechten komen traditioneel toe aan 4 groepen belanghebbenden, te weten uitvoerende muzikanten, record producers (fonogrammenproducenten), omroepen en filmproducenten. Een masterlicentie voor gamemuziek geeft een gamestudio het recht om een bepaalde opname van een liedje in hun game te gebruiken. Een masterlicentie voor filmmuziek geeft een programmamaker het recht om de masteropname van een bepaald muziekwerk in zijn film, reclame of televisieserie te gebruiken.
Masterlicentie en synchronisatielicentie
Naast een masterlicentie is er bij muziekgebruik in audiovisuele media (zoals games, televisie, documentaire, film) eveneens een synchronisatielicentie nodig van de juridisch en economisch eigenaar van de onderliggende muzikale compositie alsook tekst. Het gaat hier om een sync licentie van de bedenker van de akkoorden, melodie en lyrics van een bepaald liedje, om de publishingrechten te clearen.
Muziekgebruik en billijke vergoeding
In andere woorden: er is schriftelijke toestemming nodig van de auteursrechthebbende of diens uitgever om diens auteursrechtelijke beschermd werk met beeld te mogen synchroniseren. Tegenover toestemming tot muziekgebruik staat een billijke vergoeding, te voldoen door de licentienemer. Afhankelijk van het soort muziekgebruik dient er een master use & sync licentie te worden getekend.
Opstellen en controleren van muziekcontracten zoals een platencontract of non-exclusief artiestencontract. Muziekrechten vastleggen in een 360 graden deal met standaard muziekuitgaveovereenkomst. Advies inzake muzikale eigendomsrechten en Engelstalige producerovereenkomsten. Vul vrijblijvend het contactformulier in.
Opdrachtmuziekovereenkomst
Dit laatste document vormt een combinatie van toestemming voor het gebruik van de master alsmede toestemming voor het gebruik van de compositie, en wordt vaak gebruikt bij opdrachtmuziek, omdat de intellectuele eigendomsrechten op de masteropname en op de compositie zich daar doorgaans in een hand bevinden. Een en ander zou men ook kunnen verwerken in een opdrachtmuziekovereenkomst. Heeft men met hitrepertoire te maken dan dient de licentienemer zich tot Buma/Stemra, platenmaatschappij en muziekuitgeverij te wenden.
Soms clearance van de master per territorium of continent
Vanwege het feit dat er bij de creatie van een master record een hoop verschillende mensen betrokken kunnen zijn, kan het verkrijgen van de benodigde toestemmingen een uitdaging zijn. Bovendien, wanneer een track bij meerdere platenmaatschappijen van over de hele wereld is getekend, kan het nodig zijn om voor wereldwijde clearance (of clearing) een licentie overeen te komen met verschillende platenlabels in verschillende continenten. Toestemming verloopt dan de facto per territorium.
Wat zijn royalties en wat is publishing? Waaruit bestaan schrijversdeel en uitgeversdeel na ondertekening publishingcontract? Hoe zit het met intellectuele eigendomsrechten van de auteur als diens zanglijn of liedtekst op radio of televisie wordt gedraaid? Wie verdient er royalty's op de opname bij live, synchronisatie en streaming? Gaat dat via Buma/Stemra en Sena, of via het platenlabel? Wat doet een sub-publisher? Wat zijn mechanische rechten en uitvoeringsrechten? Welke partij binnen de muziekindustrie houdt zich bezig met het uitgeven van muziek zoals Hip Hop, Soul, Dance/EDM, Future Bass, Chillstep, Indie Pop en Klassiek anno 2018?
Muziekarrangement los zien van de originele compositie
In bepaalde gevallen dient een muziekarrangement afzonderlijk van de originele (klassieke, serieuze of dramatische) compositie te worden gecleard. Denk aan de bekende The Verve's Bittersweet Symphony versus The Rolling Stones kwestie. Het verkrijgen van toestemming voor het (her)gebruik van alleen het arrangement of de bewerking is een goede eerste stap, maar niet afdoende. Er moet namelijk ook een licentie komen om het originele onderliggende (niet-publiek domein) werk te mogen openbaar maken en/of verveelvoudigen!
Intellectuele eigendomsrechten op een videoclip
Wie is eigenaar van de masterrechten - is dat altijd de audioproducent?
Houd in het achterhoofd dat wanneer u een officiële Youtube muziekvideo in game wilt gebruiken, de videorechten (filmrechten) van deze videoclip ook moeten worden gecleard. De intellectuele eigendomsrechten op de videoclip bevinden zich doorgaans bij het record label. Denk hierbij aan auteursrechten op de akkoorden, melodielijnen en lyrics van een song. Er rusten ook masterrechten op deze muziekvideo, omdat er gebruik wordt gemaakt van audio.
Wie is eigenaar van de master rechten op muziek?
In de meeste gevallen is ofwel de platenmaatschappij ofwel de audioproducent eigenaar van de master rechten (een andere benaming is fonografische rechten) op muziek. De eigenaars van de rechten op de geluidsopname hebben recht op een vergoeding wanneer deze geluidsopname wordt gebruikt, bijvoorbeeld wanneer hun liedje op de radio wordt gespeeld of in een film of game wordt gebruikt. Een licentie van de mastereigenaar tot het gebruik van de mastertape is nodig om een game die (delen van) de geluidsfile bevat te kunnen reproduceren en distribueren.
Verbodsrechten en vergoedingsrechten
We kennen bij masterrechten namelijk, net zoals bij auteursrechten, verbodsrechten en vergoedingsrechten. De gamestudio verkrijgt door middel van een master use license een gebruiksrecht op de master. De gamestudio dient contact op te nemen met de platenmaatschappij, het label of de audioproducent om de noodzakelijke clearance te verkrijgen.
Muzikale uitvoering op de master tape
Vergeet daarnaast niet de daadwerkelijke uitvoering door muzikanten, de DJ dan wel de artiest. Daar rusten ook naburige rechten op ten gunste van deze categorie uitvoerende kunstenaars. De Wet Naburige rechten geeft aan dat er door het vastleggen van de muzikale uitvoering op de master tape intellectuele eigendomsrechten ontstaan ten gunste van degenen die een creatieve bijdrage hebben geleverd aan de geluidsopname. Daaronder vallen ook de zangers, gitaristen, programmeurs, bassisten en drummers die in de studio muziek hebben gemaakt.
A work made for hire: flat fee voor sessiemuzikant
Doorgaans ontvangen deze muzikanten een flat fee (bij wijze van ‘a work made for hire’) als ware het een opdrachtovereenkomst. Met dat schnabbelgeld worden dan de rechten afgekocht. Een combinatie van een fixed fee en een percentage Sena rechten is in de regel gunstiger voor de sessiemuzikant. Het ligt vervolgens op de weg van deze gelegenheidsmusici om een strakke administratie bij te houden en de audiogelden daadwerkelijk bij deze collectieve rechtenorganisatie te claimen. Zodat deze CBO ook daadwerkelijk weet aan wie ze de vergoedingen voor mastergebruik moet uitbetalen.
Contract met de artiest: Sena rechten
Labelcontract met de artiest zoals een opdrachtmuziekovereenkomst. Zorg dat hierin bepalingen staan inzake de Sena rechten.
Het contract met de artiest of de sessiemuzikant kan evenwel bepalingen bevatten die aangeven dat bepaalde rechten dienen te worden afgedragen. In het artiestencontract of sessiemuzikantencontract dat met het platenlabel of de producer wordt gesloten kan bijvoorbeeld staan dat deze gelegenheidsmuzikanten - overeenkomstig hun rol - kunnen meedelen in de Sena rechten op de master. Maak hierover heldere afspraken op papier in een labelcontract en vergeet niet om afspraken over de masterrechten te maken. Hiermee worden dubbele claims en mogelijke conflicten, inclusief hoge kosten, voorkomen.
Artiestencontract: Nederlands recht
Bijkomende kosten zoals collectieve betalingen voor sessie muzikanten, vaak via hun belangenorganisaties zoals en vakbond, worden geregeld over het hoofd gezien. In Nederland is dit overigens anders geregeld dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Het is in dat kader verstandig om te kijken naar de muziekrechtelijke situatie in het land van de artiest. Zoals altijd verdient het aanbeveling om Nederlands recht van toepassing te verklaren op het artiestencontract of de producerovereenkomst. En een Nederlands forum bevoegd te verklaren bij conflicten.
Opdrachtmuziek: licentiecontract
Opdrachtmuziek (controlled compositions) kan het toestemmingstraject versimpelen. Onder opdrachtmuziek verstaan we dan liedjes die zowel zijn geschreven als geproduceerd door 1 persoon, vaak elektronische muziek. De clearance wordt hier vereenvoudigd doordat alle benodigde rechten, waaronder de masterrechten en de auteursrechten, zich in 1 hand bevinden. Het is bestendige praktijk in de muziekindustrie om 1 liedje per keer te licenseren. Dus 1 licentiecontract per song.
Met een online muzieklicentie regelt u toestemming voor muziekgebruik op internet. Voor uw muziekdienst of music startup of scaleup. On demand en pan-Europees. Ook regelt u de rechtenafdracht voor het syncen van een audiofragment middels een daartoe bestemde licentie, direct met de rechthebbende, het platenlabel of de publisher. Of via rechteninstanties Buma/Stemra en Sena. Bel ons nu.
Cover song: sync license
Voorafgaand aan het opnemen en gebruiken van een cover song, dus wanneer u zelf een cover van een bekend nummer inspeelt en produceert, behoeft er geen rekening gehouden te worden met naburige rechten. Tenminste, wanneer u geen enkel audiofragment van het origineel in de opname verwerkt. Omdat u als gamemaker, filmmaker of videoclip producent bij een zelf vervaardigde cover geen wettelijk beschermde audiomaster gebruikt, is een synchronisatielicentie (sync license) voldoende om de publishing rechten op de onderliggende muzikale compositie en tekst te clearen. Dat scheelt door de bank genomen de helft van de kosten. Stap 1 is vervolgens om aan Stemra toestemming te vragen voor gebruik van het door haar beheerde wereldmuziekrepertoire. Dus wanneer u slechts een bescheiden budget heeft: gebruik covers of controlled compositions.
Europese Commissie: naburige rechten voor publishers?
Medio april 2016 kwam de Europese Commissie op het idee om een nieuw soort naburig recht toe te kennen aan publishers. Dit ter bevordering van het uitgeverswezen in Europa. De Commissie is waarschijnlijk op dit idee gekomen door de lobby van nieuwsindustrie, waaronder kranten en boekuitgeverijen. Indien dit idee er door komt, krijgen muziekuitgevers naast de auteursrechten ook naburige rechten op de compositie dan wel de geluidsopname. Door deze nieuwe laag rechten wordt het muziekrecht nog complexer dan het al is.
Creatieve inspanning en proportionele vergoeding
Volgens publishers hebben zij zelf recht op een extra proportionele vergoeding om hun investeringen terug te verdienen. Uitgeverijen leveren evenwel geen creatieve inspanning, zoals filmproducenten, uitvoerende kunstenaars en platenproducers dat in de regel wel doen. De vraag is derhalve of een nieuw naburige rechten ten gunste van het uitgeverswezen wel op zijn plaats is.
Uitgeverij heeft al exploitatierechten
Bovendien heeft de uitgeverij traditioneel al exclusieve uitgaverechten, auteursrechten of exploitatierechten via overdracht of licentie in zijn bezit gekregen. Daarnaast zijn de studiokosten van muziek door de digitalisering veel lager geworden (geen dure tape meer nodig etc.), zijn investeringen lager dan vroeger omdat de promotionele activiteiten veelal via internet verlopen. Door digitale technieken dalen derhalve de investeringskosten van uitgeverijen.
Email ons
Email ons gerust voor meer informatie over eigendomsrechten op de master, belangrijke wettelijke uitzonderingen, verschillen in jurisdictie, publiek domein regels voor muziek en natuurlijk over onze juridische niche diensten en tarieven. Wij staan u graag te woord.