Royalties en Publishing

1. Wat is publishing?

Publishing is het uitgeven van muziek. In Nederland betalen gebruikers van muziek, zoals radiostations, televisieomroepen, online platforms, horecagelegenheden, winkels en sportclubs een auteursrechtenvergoeding aan Buma/Stemra. Dit geld wordt door deze rechteninstantie vervolgens gereparteerd aan de componist, de liedtekstschrijver en de muziekuitgeverij. Repartitie betreft hier de verdeling van de vergoeding voor het openbaren en verveelvoudigen van muzikale werken waarop intellectuele eigendomsrechten rusten. Die vergoeding voor de auteurs noemen we in de volksmond ook wel royalties (royalty’s).

Een publisher is iets anders dan een platenmaatschappij. Een uitgever heeft vooral met schrijversroyalties te maken, een record label met artiestenroyalties.

Het uitgeven van muziek zoals Hip Hop, Dance, Pop en Klassiek anno 2018

Publishing kan ook zien op het uitgeven van literatuur zoals boeken, of informatie zoals dagelijks nieuws in de krant of op internet. Met name online zijn er anno 2018 vernieuwende digitale uitgeefdiensten met bijbehorende verdienmodellen in opkomst. In onderhavige tekst concentreren wij ons op het uitgeven van muziek zoals Hip Hop, Soul, R&B, EDM/Dance, Techno, Future Bass, IDM, Experimental Electronica, Film Soundtrack, Indie Popmuziek, Rock, Fado, Hardstyle, Metal, Urban, Jazz, Blues, World of Klassiek in de traditionele betekenis van het woord binnen de muziekindustrie.

Wat zijn de taken van een publisher?

De voornaamste taak van een publisher is de exploitatie van auteursrechten van de bij haar uitgeverij aangesloten auteurs. Het gaat hier om het uitbaten van de rechten van de bedenkers en schrijvers van muziek. Het schrijversgilde kan bestaan uit componisten van klassieke werken, singer songwriters van popliedjes tot bekende DJ’s of artiesten die hun eigen dancenummers produceren. Nadat er een publishingcontract is getekend gaat de uitgever aan de slag met de liedjes die onder het bereik van deze overeenkomst vallen. Deze liedjes vormen samen het portfolio van de auteur.

Promotie van de liedjes via het netwerk, administratie en syncs

Concrete werkzaamheden van een publisher bestaan uit promotie van de tracks op oude en nieuwe media, administratie van de inkomsten alsmede syncs/plaatsingen in audiovisuele media zoals film, reclames, televisieseries en games. Ook onderhoudt de uitgeverij contacten met rechteninstanties in Nederland en daarbuiten. Denk aan PRS for Music, Gema, SACEM, Ascap en BMI. Ook organiseert de exploitant writers camps, netwerkt zij met music supervisors, maakt bladmuziek in orde, legt zij een muziekcatalogus aan en zorgt voor langlopende relaties met key figures binnen de muziekindustrie. Tenslotte zorgt een publisher vaak ook voor juridische ondersteuning en het opmaken en sluiten van licentiecontracten.

Geld ophalen namens de auteur

Het idee achter deze taakverdeling binnen de entertainmentindustrie is dat de muziekuitgeverij namens de auteur meer geld kan ophalen in binnen en buitenland dan de auteur ooit in zijn eentje zou kunnen. Componisten en tekstdichters kunnen zich vervolgens voor de volle 100% concentreren op hun werk en optimaal scheppend en creatief bezig zijn. De voornaamste inkomstenbron van publishers en auteurs zijn muziekrechten, in het bijzonder auteursrechten op compositie/akkoorden/zanglijn en lyrics/tekst.

Intellectuele eigendomsrechten op muziek

Intellectuele eigendomsrechten op muziek vallen doorgaans uiteen in auteursrechten op de compositie en de liedtekst enerzijds en naburige rechten op de geluidsopname anderzijds. Dit gegeven geldt zowel bij serieuze muziek als bij liedjes bedoeld voor verpozing (dit onderscheid wordt op gelijke wijze gemaakt in de Buma/Stemra portal). Men verwarre eigendomsrechten op de muziek van een DJ of een artiest niet met merkrechten, handelsnaam of portretrechten. Voor het ontstaan en vastleggen van merkrechten is registratie verplicht. Het vastleggen van auteursrechten op muziek is daarentegen niet verplicht voor het ontstaan ervan. Dit volgt uit de vigerende wetgeving. Een muziekuitgever legt de focus op het copyright van de schepper van de muziek: de auteur.

Auteursrechten op popmuziek, hiphop en dance, EDM, elektronische muziek, rock, lounge, jazz, blues

Muziekuitgevers exploiteren het auteursrecht van liedjesschrijvers. Auteursrechten op muziek ontstaan vanzelf, gedurende het creatieve proces. Dat geldt voor alle muziekgenres, dus ook voor Popmuziek, Hip Hop en elektronische muziek zoals Chillstep Dance en EDM, alsmede Rock, Lounge, Jazz, Blues en Klassiek. In de Auteurswet staat dat auteursrechten op creatieve voortbrengselen van de maker van rechtswege ontstaan. Of er überhaupt auteursrechten ontstaan op creaties van de auteur hangt - in juridisch technisch jargon - af van de zogenaamde driestappentoets. Belangrijke voorwaarden voor het succesvol doorstaan van deze toets zijn originaliteit en een minimum aan creatieve beslissingen. Door originele muziek te schrijven voorkomt men bovendien een plagiaatclaim van een eerdere rechthebbende.

Billijke vergoeding, royalties, verbodsrecht

Als er eenmaal auteursrechten zijn ontstaan dan heeft de rechthebbende een verbodsrecht en een vergoedingsrecht. De maker van een muziekstuk kan derhalve verbieden dat het werk wordt geopenbaard of verveelvoudigd. Daarnaast kan de schepper van een compositie aanspraak maken op een billijke vergoeding. Vaak in de vorm van royalties. Dit volgt uit de wet, de verdragen en de jurisprudentie. Een auteur heeft tenslotte een aantal onvervreemdbare morele rechten ook wel persoonlijkheidsrechten genaamd.

Persoonlijkheidsrechten onlosmakelijk verbonden aan de persoon van de maker

Met onvervreemdbaar bedoelen we dat persoonlijkheidsrechten onlosmakelijk zijn verbonden aan de persoon van de maker en waarvan derhalve ook contractueel geen afstand kan worden gedaan. Ook Indien de exploitatie rechten  op een muziekstuk worden overgedragen en geleverd aan een publisher. Contractuele bepalingen in een publishingcontract of een platencontract waarin staat dat de auteur zijn persoonlijkheidsrechten voorzover wettelijk toegestaan afstaat zullen gedurende een juridische procedure in de regel vernietigbaar blijken te zijn. Met andere woorden: een Nederlandse rechter zal daar niet gauw in meegaan. Voorbeelden van persoonlijkheidsrechten zijn het recht op naamsvermelding en het recht om verminking van de creatie c.q. de muzikale compositie en tekst te verbieden.

Muziekuitgever klassiek repertoire op bladmuziek

Bladmuziek was lang geleden de grootste bron van inkomsten voor componisten en hun uitgevers. Een muziekuitgever van klassiek repertoire die bladmuziekarrangementen of bewerkingen van oude Meesters wil uitbrengen krijgt onherroepelijk te maken met het fenomeen publiek domein. Voor het bewerken van muziek waarop auteursrechten rusten is namelijk toestemming nodig van de maker, zolang de langstlevende auteur korter dan 70 jaar geleden is overleden.

Publiek Domein

Voor een bewerking van een symfonie, nocturne, sonate of opera van Mozart Beethoven of Bach is vanwege het publiek domein geen toestemming of licentie nodig. Voor een arrangement van Richard Strauss is in Europa tot 2020 wel toestemming van de nabestaanden dan wel diens publisher nodig. NB: Publiek domein werkt in Europa anders dan in de Verenigde Staten. Tenslotte, een muziekuitgeverij van bladmuziek zoals Molenaar, Edition Peters, Broekmans & Van Poppel, Albersen Verhuur of De Haske, of een internationale music print publisher zoals Hal Leonard is totaal iets anders dan een publisher zoals Cloud9, MusicAllStars, CTM, Pennies From Heaven, Warner, Sony of Universal Music Publishing.

Muziekindustrie: opnames, live, publishing, merchandising

Zoals hierboven al kort aangestipt maken wij onderscheid tussen eigendomsrechten op compositie en liedjestekst en eigendomsrechten op de master. Naast live muziek en merchandising zijn dit traditioneel de voornaamste inkomstenbronnen binnen de muziekindustrie. Het gaat hier om vier deelgebieden binnen de platenindustrie, die onderling sterk zijn vervlochten. Dit zijn opnames, live, publishing en merchandising. Van oudsher zijn opnames het domein van het platenlabel en is het muziekstuk zelf het prerogatief van de publisher. Bij live muziek en merchandising denken wij meer aan muziekzalen, clubs, festivals, artiesten en hun managers. Nogmaals, deze vier pijlers zijn onderling sterk vervlochten waardoor er onherroepelijk branchevervaging zal optreden. Waarbij de uitgeverij bijvoorbeeld investeert in het merk en de persona van de artiest, of internationaal naburige rechten collecteert. En de manager zich met auteursrechten en masterrechten bezighoudt. Of het record label behalve syndication ook boekingen verricht. Of de artiest zowel DJ, schrijver als producer is en dus meer petten opheeft.

2. Buma/Stemra: uitvoeringsrecht en mechanisch recht

Auteurs en publishers zijn in de regel aangesloten bij Buma/Stemra. Ten behoeve van registratie hanteert Buma Stemra twee verschillende aansluitingsformulieren: een voor de schepper van muziekstukken en een voor de uitgeverij. Wanneer muziekwerken in het openbaar worden uitgevoerd, of op televisie of radio worden uitgezonden of vertoond dan ontvangen zowel de auteur als de uitgeverij hiervoor een vergoeding van Buma. Die vergoeding noemen we royalties. Indien er tenminste geen categorieën muziekgebruik zijn uitgesloten in het kader van flexibel beheer. Het gaat hier om openbaarmakingrechten oftewel het uitvoeringsrecht. Buma onderscheidt ook een online uitvoeringrechten bij muziekgebruik op het internet.

Mechanische reproductierechten

Stemra gaat over de vergoedingen voor het kopiëren, verveelvoudigen, digitaliseren en verspreiden van liedjes. Het gaat hier om verveelvoudigingrechten oftewel het mechanisch recht. Het woord mechanisch vindt zijn oorsprong in het tijdperk van de drukpers, vinyl en tape. Onder de hoofdcategorie Mechanisch vallen bij Stemra een behoorlijk aantal vormen van muziekgebruik met bijbehorend vergoedingsrecht, waaronder de thuiskopievergoeding, het opnamerecht (ook wel fonografisch recht genoemd), mechanische reproductierechten, leenrecht, databankrechten en last but not least het synchronisatierecht. De verdeling van mechanische rechten op instrumentale versies is anders dan de verdeling bij niet-instrumentale versies c.q. liedjes met zang.

Mechanische rechten op een cd, download of stream zijn goed voor ongeveer 9% van de retailprijs of liever de PPD van het liedje danwel het album.

Royalties

De door Stemra uitgekeerde royalties voor de mechanische rechten zijn de laatste 15 jaar behoorlijk gedaald. Dat komt door de ineenstorting van de fysieke platenindustrie en de krimpende cdmarkt. Wanneer een liedje op een cd werd geperst ontvingen de auteurs in het verleden namelijk een vergoeding oftewel mechanische royalties. Doordat er steeds minder cd's worden verkocht vallen deze vergoedingen lager uit. Dat wordt tot op heden niet volledig gecompenseerd door online mechanische rechten betaald door digitale platforms (waaronder user generated content platforms zoals Youtube en Facebook, value gap), muziekapps en online muziekdiensten. Buma uitkeringen zijn wel gestegen in de afgelopen 15 jaar. Ook zijn Sena inkomsten de laatste jaren explosief gegroeid. Sena wordt daardoor steeds belangrijker voor de muziekindustrie.

Platenlabel en royalties, Sena

Publishers betalen mechanische royalties en uitvoeringsroyalties door aan de bij hun aangesloten liedjesschrijvers en tekstdichters. Dit zijn andere royalties dan de vergoedingen voor gebruik en verspreiding van de master oftewel de opnamen van een nummer. De royalties voor de masterkant worden door Sena aan de audioproducent, vaak een platenlabel, en de uitvoerende artiesten doorbetaald. Bij de uitvoerende muzikanten wordt dat verdeeld op basis van hun rol bij de opnames, zoals drums, zang, gitaar of midi (beats programmeren).

Artiestenroyalties

Daarnaast betaalt een platenmaatschappij de producers of de artiest uit bij syncs, dat wil zeggen muziekgebruik in audiovisuele media zoals film televisie en games. Ook ontvangen bands of artiesten zoals rappers, singersongwriters en DJ’s hun artiestenroyalties rechtstreeks van het recordlabel, meestal een cut of percentage tussen de 5% en 50%, van de opbrengsten uit downloads en streaming. De online muziekdiensten zoals Spotify Deezer en Apple Music betalen het muzieklabel en het label keert vervolgens aan de artiest uit.

Manager pakt vaak ook een cut

Doorgaans pakt het platenlabel de grootste cut, daarna de uitgever en als laatste de manager. De uitgever pakt natuurlijk weer meer bij syncs met film en de manager gaat er het meest op vooruit bij boekingen en live optredens. De hoogte van de fee is schriftelijk vastgelegd in het managementcontract. Succesvolle artiestenmanagement bureaus zijn in Nederland Anna Agency, Sorted Management, SPEC (Ali B) en Chase Management.

Er zijn ook publishers die naburige rechten innen voor artiesten en audioproducers. Een voorbeeld daarvan is CTM Neighboring Rights, die nationaal en internationaal naburige rechten registreren bij ondermeer Sena en vervolgens collecteren. Van oudsher uitgevers zijn dit inmiddels full service muziekbedrijven geworden met een 360 graden aanpak.

Verenigde Staten: 2,3 miljard dollar aan publishingroyalties in 2016

In de Verenigde Staten haalden performing rights organizations Ascap, BMI en Sesac in 2016 gezamenlijk een bedrag van binnen van zo'n 2,3 miljard dollar aan mechanical royalties en public performance royalties. Door de sterk dalende cd verkopen bestaat het leeuwendeel uit uitvoeringsrechten. Het bedrag dat rechtenorganisaties wereldwijd voor auteurs en uitgevers op jaarbasis binnenhalen aan publishingroyalties wordt geschat op zo’n 6 en een half miljard dollar.

Muziekgebruik op het internet: online vergoedingsrecht

Stemra onderscheidt ook een online mechanisch reproductierecht bij muziekgebruik op het internet. Dit is een relatief nieuw vergoedingsrecht. Afspraken over de hoogte van een vergoeding voor muziekgebruik in audiovisuele producties – zowel online als offline - worden overigens direct met de publisher en het platenlabel gemaakt. Het te doorlopen toestemmingstraject bij syncs en audiovisueel is bovendien afhankelijk van het soort muziekgebruik en het type muziek. Bij hitparade muziek krijgt men in zo’n beetje 100% van de gevallen te maken met de uitgeverij van de auteur.

Verdeelsleutel tussen componist, tekstdichter en publisher

Oké dat is duidelijk tot zover. Hoe wordt al dat Buma/Stemra geld nu eigenlijk verdeeld tussen componist tekstdichter en publisher?

Schrijversdeel en uitgeversdeel, auteur en uitgeverij

In Nederland geldt de regel dat de auteur van een liedje met tekst  2/3e deel, dus 66,66% ontvangt en de uitgeverij 1/3e deel dus 33,33%. Het deel dat aan de schrijvers wordt gerepareerd noemen we het schrijversdeel, hetwelk op zijn beurt uiteenvalt in het tekstdichtersdeel en het componistendeel. De vergoeding die Buma/Stemra aan de uitgeverij uitkeert noemen we het uitgeversdeel. In het Engels heet dit het writers share (bestaande uit C van composer voor de compositie en A van author voor de tekst) en het publishers share. Soms gaat er van het uitgeversdeel, dus die 33,33% of 50% van betreffende geldstroom, nog een extra deel terug naar de auteur. Dit noemen we een kickback ten gunste van de maker.

Collectieve beheersorganisaties wereldwijd

Buma/Stemra werkt al decennialang samen met haar zusterorganisaties wereldwijd. Denk aan GEMA, Sabam, SAECEM, PRS for Music, Ascap en BMI. Omdat intellectuele eigendomsrechten territoriale rechten zijn, betaalt elke rechtenorganisatie de vergoedingen die zijn geïncasseerd op het eigen grondgebied, door aan de collectieve beheersorganisatie van het land van de betreffende rechthebbenden. Auteursrechten en naburige rechten zijn in beginsel nationale rechten die vaak internationaal worden geëxploiteerd. Het kan dus zo zijn dat Buma/Stemra aan Ascap audiogelden doorgeeft, en dat PRS for Music aan GEMA betaalt en vice versa. Er is dus sprake van reciprociteit.

Verdeling in het buitenland 50/50

In Anglo-Amerikaanse landen waaronder de Verenigde Staten en Groot-Brittannië geldt er een andere verdeelsleutel namelijk fifty-fifty oftewel 50/50. Bij PRS for Music en Ascap krijgen de publishers derhalve de helft van het uit te keren bedrag. In Nederland daarentegen is de verdeling gunstiger voor de auteur. Alleen de mechanische rechten van instrumentale tracks worden hier op fifty-fifty basis verdeeld tussen de componist en de uitgeverij.

Verschil platenmaatschappij en publisher

Belangrijk om bij dit alles in het achterhoofd te houden is het verschil tussen de werkzaamheden van een platenmaatschappij en die van een muziekuitgeverij. Het platenlabel houdt zich bezig met de exploitatie van naburige rechten op de geluidsopname van het liedje. De platenmaatschappij heeft om die reden met Sena te maken. Bekende platenlabels anno 2018 zijn Armada Music, CNR Records, Spinning Records, Top Notch en Rotterdam Airlines. En natuurlijk de Big 3 Universal, Sony en Warner. Voorbeelden van klassieke platenlabels zijn Naxos Records, TEKNON, Deutsche Grammophon en Pentatone Music. De Nederlandse belangenorganisatie van de platenindustrie (en games) is de NVPI. Branchevereniging van de entertainment sector NVPI bestaat voorts uit drie verenigingen, te weten NVPI audio, NVPI interactief en filmdistributeurs Nederland FDN.

Financier van de master opname

Het record label kan zich, indien zij de master opname heeft gefinancierd of indien deze rechten contractueel aan haar zijn overgedragen, bij Sena inschrijven als audioproducent van het liedje met bijbehorende isrc code. De uitvoerende muzikanten zoals de lead artist, vocalist, drummer of gitarist kunnen zich voorts bij deze rechten instantie inschrijven als uitvoerend muzikant op het nummer.

Exploitatie van de intellectuele eigendomsrechten

De publisher daarentegen houdt zich bezig met de exploitatie van de intellectuele eigendomsrechten op het liedje zelf. We hadden hierboven reeds gezien dat deze eigendomsrechten uiteenvallen in openbaarmakingsrechten en verveelvoudigingsrechten. Bij Buma/Stemra wordt het onderscheid gemaakt tussen uitvoeringsrechten en mechanische rechten. Deze rechten te vallen op hun beurt ook weer uiteen in verschillende te onderscheiden vergoedingsrechten.

Praktijkvoorbeeld: Marco Borsato en John Ewbank

Het klassieke schoolvoorbeeld om het verschil uit te leggen tussen de vergoeding voor de componist en de vergoeding voor de artiest is de rolverdeling tussen John Ewbank en Marco Borsato. Wanneer Marco optreedt of wanneer zijn nummers op radio of televisie zijn te horen dan ontvangt John Ewbank via Buma/Stemra een vergoeding voor het uitvoeren van zijn compositie en liedtekst. Marco Borsato ontvangt geld van Sena als uitvoerend muzikant en van de schouwburg, de club of het festival een vergoeding voor zijn optreden. John Ewbank ontvangt een vergoeding uit auteursrechten en Marco Borsato ontvangt audiogelden uit naburige rechten. Hetzelfde geldt voor de tekstschrijver van Britney Spears of de liedjesschrijver van Madonna. De artiest staat in dit geval in de picture terwijl de bedenker van de muziek vaak totaal onbekend is bij het grote publiek. Maar wel volledig binnenloopt als de artiest een nummer 1 hit scoort.

PRS for Music en PPL in Engeland

In de landen om ons heen is het op dezelfde manier geregeld. In Engeland ontvangt de mogelijk onbekende liedjesschrijver een vergoeding van PRS for Music, de Engelse Buma. De uitvoerend artiest en het platenlabel ontvangen een vergoeding van PPL, het Engelse Sena. In België zijn dit Sabam en Simim, in de Verenigde Staten Ascap, BMI, SESAC en SoundScan.

Hoe werkt het bij Covers?

Buma/Stemra beschouwt covers als een kopie van het oorspronkelijke werk. De artiest die een cover opneemt deelt normaliter niet mee in de auteursrechten. Bij uitvoering, vertoning of streaming van de cover of bij het gebruik ervan in een videoclip op YouTube, ontvangen de oorspronkelijke makers, dat wil zeggen de tekstdichter en de bedenker van akkoorden en zanglijn, van Buma/Stemra een vergoeding voor het betreffende muziekgebruik.

Producer, schrijver en artiest wie krijgt wat en door wie uitbetaald bij een hit?

Tieneridool Britney Spears is het meest bekend van haar hit single Baby One More Time uit 1998. Britney heeft singlehandedly gezorgd voor de opkomst en populariteit van het genre teen pop. Schrijver en producer van deze hitsingle is Max Martin, oftwel Martin Karl Sandberg, de Zweedse liedjesschrijver. Elke keer dat Baby One More Time op radio, televisie of internet wordt uitgezonden, onder een tv commercial of computer game wordt gezet, live wordt uitgevoerd door Britney Spears of door coverbands, op Spotify gestreamd, als ringtone gebruikt of bij Idols USA wordt gezongen, ontvangt Max Martin geld van Ascap, het Amerikaanse Buma/Stemra.

Baby One More Time van Britney Spears

De Sena inkomsten voor de naburige rechten op Baby One More Time worden gedeeld door Max Martin als audioproducent en Britney Spears als uitvoerend muzikant. Dat wordt in hun geval door SoundExchange uitbetaald. Het leeuwendeel van de rechten vergoedingen, met name de publishing maar deels ook de platenroyalties, gaat derhalve naar Max Martin. Britney Spears ontvangt daarnaast uiteraard nog vergoedingen voor cd verkopen en streaming (labelinkomsten) alsook gage voor live optredens.

Valerie van Amy Winehouse

Een ander voorbeeld betreft Valerie van Amy Winehouse en Mark Ronson. Valerie is geschreven door David McCabe. Die laatste ontvangt derhalve de publishingroyalties, via zijn uitgeverij, van PRS for Music, de Britse zusterorganisatie van Buma/Stemra. Audioproducent Mark Ronson deelt de neighbouring rights of related rights met (de erven van) artieste Amy Whinehouse. De audiogelden worden gereparteerd door PPL, de Britse evenknie van onze Sena. De nabestaanden van Dave McCabe zullen tot 70 jaar na zijn overlijden royalties ontvangen voor het door hem gecomponeerde liedje. Ook als dit muziekstuk bijvoorbeeld wordt gearrangeerd, bewerkt en uitgevoerd voor orkesten en blazersensembles.

Overschot Buma/Stemra naar rato uitbetaald

Het geld dat Buma/Stemra jaarlijks incasseert voor de bij haar aangesloten auteurs en uitgeverijen wordt zoveel mogelijk uitgekeerd aan de rechthebbenden. Het geld dat voor een bepaald liedje binnenkomt waarbij bijvoorbeeld een van de auteurs onvindbaar is, of niet geregistreerd, wordt op een grote hoop gegooid. Dat onuitkeerbare bedrag aan publishingroyalties wordt onder alle aangesloten leden verdeeld, en wel naar rato. Grootverdieners spinnen garen bij deze verdeelmethode. De top van de piramide ontvangt derhalve meer geld omdat hun muziek vaker wordt gebruikt. Bij succes snijdt het mes aan twee kanten in het huidige repartitiemodel.

Inschrijfgeld retour

Auteurs onderaan de piramide krijgen in ieder geval het jaarlijkse inschrijfgeld terug zodat hun  rekening courant saldo niet negatief wordt, maar in ieder geval 0 blijft. Verder houdt Buma/Stemra zelf maximaal 10% van de auteursrechtenopbrengsten, ten behoeve van kantoor en administratiekosten. Auteurs die zitting hebben in de Ledenraad van Buma Stemra ontvangen een jaarlijks bedrag aan zittingsgeld. Uitgeverijen betalen ook inschrijfgeld aan Buma/Stemra. Die te betalen vergoeding is enkele malen hoger dan de bijdrage van de auteurs.

Sub-publishing - toegang tot buitenlandse markten

Sub-publishing betekent over de landsgrenzen heenkijken. Het systeem van het auteursrecht zit zodanig in elkaar dat intellectuele eigendomsrechten verbonden zijn aan een bepaald territorium c.q. werking hebben in een specifiek grondgebied. In de praktijk betekent dit dat de publisher namens de auteur royalties incasseert indien diens catalogus wordt gebruikt in de categorieën live optredens, film, radiouitzendingen, televisie en muziekbibliotheken, in een specifiek territorium zoals Nederland of Duitsland. Indien de uitgeverij ook in andere landen of continenten royalties wil collecteren dan is het in de muziekindustrie gebruikelijk om met een lokale publisher te gaan werken. Voor het grondgebied van Duitsland met een Duitse uitgever die we in dat geval sub-publisher noemen. Inzake de exploitatie in dit specifieke gebied of land wordt er een sub-publishing contract getekend. Op deze wijze heeft een muziekuitgever een lokale vertegenwoordiger die van de hoed en de rand weet. Een goed onderhouden wereldwijd sub-publishers netwerk verzekert een uitgever en diens auteurs van toegang tot specifieke markten en daarmee kansen met betrekking tot lokale advertenties en plaatsingen of syncs in films. Dit in combinatie met toegang tot invloedrijke music supervisors opent deuren die anders gesloten zouden blijven.

Territorium en collectieve rechtenbeheerders

Het systeem functioneert het best indien de publishers en sub-publishers allemaal lid zijn van hun lokale rechtenorganisaties. Deze lokale collectieve rechtenbeheerders zoals Buma/Stemra voor het territorium Nederland, hebben allen wederkerigheidscontracten  gesloten met hun zuster maatschappijen in het buitenland, GEMA in Duitsland. De publishers cut bij sub-publishing is doorgaans de helft van de gangbare uitgeversvergoeding, dus pakweg 10% tot 25% van de schrijversinkomsten.

Major publishers en subagents

De major publishers zijn derhalve bijna allemaal zelf ook sub-publisher, en vertegenwoordigen in die hoedanigheid als agent bepaalde catalogi van buitenlandse artiesten. Een voorbeeld daarvan is CTM Publishing uit Hilversum, die wereldberoemde copyrights vertegenwoordigt van onder anderen Martin Garrix en in dat kader samenwerkt met uitgevers en subagents uit de USA, UK, Australië, Duitsland en Frankrijk. Verder werkt CTM in het kader van subpublishing samen met Imagem, Pulse Music, Schedler Music, Reservoir Media en Origin Music. Cloud9 vertegenwoordigt als uitgever artiesten zoals Armin van Buuren en Hardwell en als subpublisher de catalogi van Scorpio Music, Dipiu en Bucks Music. Via Downtown Music Benelux wordt wereldwijd voorts filmcomponist Hans Zimmer vertegenwoordigd en hits als Grenade van Bruno Mars geëxploiteerd. 

3. Inkomstenbronnen auteur en uitgever

Auteurs en publishers hebben verschillende soorten inkomstenbronnen. Een groot deel van de inkomsten komen binnen via rechtenorganisaties in binnen en buitenland. Het gaat hier om de openbare vertoning aan het publiek, alsook het kopiëren, dupliceren en digitaliseren ervan. Bepaalde inkomsten gaan direct naar de uitgeverij. Dat is bijvoorbeeld het geval bij synchronisatie van muziek met film en games. In een publishingcontract kunnen de auteur en de uitgever overeenkomen dat de directe geldstroom bij syncs op fifty-fifty basis wordt verdeeld. En niet op eenderde-tweederde basis, eventueel met kickback (ten gunste van de auteur welteverstaan).

Publieke vertoning van muziek

De belangrijkste inkomstenbronnen voor de rechthebbenden komen voort uit publieke vertoning van muziek op radio en televisie, inkomsten uit openbaar muziekgebruik in de horeca, de supermarkt festivals, concertzalen en nachtclubs, achtergrondmuziek in winkels en online muziekgebruik, zoals het streamen van muziek op online platforms, in podcasts of het downloaden van muziek van het internet. Online muziekgebruik wordt daarnaast onderverdeeld in interactief en niet interactief gebruik.

Coversongs bij Idols, X Factor, The Voice en Popstars de Rivals

Uitgeverijen stimuleren het opnemen van coversongs door bekende artiesten. Dit is aan de orde van de dag bij talentenjachten zoals Idols, X Factor, The Voice en Popstars de Rivals. Vaak is de hoofdprijs het opnemen van een single. Geregeld is die single dan een cover van een liedje dat reeds wordt geëxploiteerd door de platenmaatschappij en de publisher die met het betreffende talenprogramma samenwerken. Soms doen die covers het zelfs beter dan het origineel (denk aan Whitney Houston’s cover van I Will Always Love You van Dolly Parton, of Jeff Buckley’s versie van Hallelujah uit 1994, een cover van Leonard Cohen’s originele liedje uit 1975.

Syncs van muziek met film, audiovisueel

Een belangrijke bron van inkomsten voor auteurs en uitgeverijen is de categorie audiovisueel. Het gaat hier om het synchroniseren van muziek met film of games, kortweg syncs. Grote publishers hebben een uitgebreid netwerk van music supervisors die constant op zoek zijn naar nieuwe content. Droom van iedere publiceer is om een liedje geplaatst te krijgen in een grote Hollywood productie zoals en Steven Spielberg film of een Tarantino movie. Om de sync deal te beklinken wordt er een zogenaamd Master use and Synchronization contract gesloten tussen de filmproducent en de uitgever van de componist.

Fee voor de masterkant

Daarin staat de vergoeding voor de compositie en de fee voor de masterkant. Meestal is het bedrag dat neergeteld wordt voor de akkoorden even hoog als dat voor de opname. De masterkant heeft overigens niks met publishing te maken. Het platenlabel gaat in de regel namelijk over de opname, al zijn de traditionele pijlers van de muziekindustrie - bij wijze van branchevervaging - sterk met elkaar vervlochten. Ook bij audiovisuele media. Wordt de film een groot succes dan komt er ook een aanzienlijk bedrag aan royalties voor publieke vertoning van de track via Buma/Stemra binnen, dat vervolgens volgens de gebruikelijke verdeelsleutel wordt uitgekeerd, eventueel met kickback (maar dat is een interne aangelegenheid). Bekendheid bij het grote publiek boost daarbovenop onherroepelijk ook de Sena inkomsten voor de audio producent en de uitvoerende musici. Het sluiten van zoveel mogelijk interessante en succesvolle sync deals is een van de belangrijkste taken van een publisher.

Radio en televisie inkomsten, puntensysteem

Een andere inkomstenbron die van invloed kan zijn op de snelheid waarmee het voorschot wordt ingelopen zijn radio en televisie inkomsten. Om de exacte vergoeding voor muziek gebruik op radio en televisie te bepalen hanteert Buma/Stemra een puntensysteem. Exposure op landelijke radio of televisie stations zoals Radio Veronica of BNR Nieuwsradio resulteert in een hogere puntwaarde en daarmee in een hogere vergoeding. Radio 1 of Radio 538 hebben een hoge puntwaarde. Ook NPO1 en RTL4 hebben een hoge puntwaarde. De wegingsfactor van landelijke radio of televisie is met andere woorden groter dan de wegingsfactor van regionale zenders. Lokale zenders hebben de kleinste puntwaarde. Een liedje van 4 minuten op Radio 538 levert de rechthebbende ingevolge de uitvoeringsrechten bijvoorbeeld €40 per minuut op, op NPO 1 €65,- en op RTL 4 €110,- per minuut.

Inkomsten uit horeca, winkels, achtergrondmuziek bedrijven en sportkantines

Horecabranche en retail industrie maak veel gebruik van muziek. Denk aan achtergrondmuziek in restaurants en cafés, winkels en sportkantines. Ook bedrijven en zorginstellingen, fysiotherapeuten en tandartsen maken gebruik van muziek, bijvoorbeeld in de wachtruimte, liftmuziek of wachtmuziek tijdens het telefoneren. Horecawinkels en bedrijven hebben hiertoe licenties afgesloten met Buma/Stemra alsook met Sena. De laatste noemen we een combinatielicentie, waarin toestemming wordt geregeld voor zowel de auteursrechten als de naburige rechten op een liedje. Het geld dat Buma Stemra van de retailbranche uit deze licenties binnenkrijgt verdeelt zij vervolgens onder de rechthebbende. Voor liedjesschrijvers en publishers vormt ook muziekgebruik in horeca en winkels een belangrijke inkomstenbron

Online Muziekgebruik

Online muziekgebruik is een relatief nieuwe inkomstenbron voor de rechthebbenden. Bij de categorie online muziekgebruik gaat het om het vertonen van muziek op internet. Ook gaat het om het converteren of digitaliseren van liedjes zodat ze naar het internet kunnen worden geüpload en afgespeeld of gestreamd. Dit laatste is dan een online mechanisch reproductierecht, al dan niet interactief.

Videoclips op Youtube en Facebook

Voorbeelden van online muziekgebruik zijn videoclips op YouTube, muziek of bedrijfsfilmpjes op Facebook, podcasts, achtergrondmuziek op een website, on demand online radio services, streamen op Spotify, SoundCloud en Mixcloud en downloaden op iTunes, Amazon en Deezer. Als muziek op het internet wordt afgespeeld, gedownload of gestreamd dan krijgen de auteurs en de publisher daarvoor, als het goed is, een vergoeding. Net zoals bij de categorie horeca en winkels en bij radio en televisie wordt ook hier het onderscheid gemaakt tussen uitvoeringsrechten en mechanische rechten. Om het nog ingewikkelder te maken geldt er bij online muziekgebruik ook nog eens het verschil tussen interactief en niet-interactief gebruik.

Interactiviteit en muziekexploitatie

Interactief betekent volgens de Grote Winkler Prins en de Encyclopaedia Britannica: in beide richtingen verlopend, waarbij verzender ook ontvanger wordt en vice versa. In Buma/Stemra terminologie is dit tweerichtingsverkeer van belang bij online vormen van muziekexploitatie. Bij interactieve vormen kan de eindgebruiker c.q. de consument zelf invloed uitoefenen op het proces, zoals afspelen, shuffelen, vooruitspoelen, pauzeren en stoppen. In de praktijk komt dit neer op on demand online diensten. Radio, webcasting en streaming zijn niet-interactief, podcasts, on demand video en interactieve televisie zijn dit wel. Uiteraard bestaan er ook tussenvormen die lastig zijn te kwalificeren. Ook brengt technologische ontwikkeling ons nieuwe exploitatiemethoden en afspeelmogelijkheden. Voor interactiviteit geldt er een kleine toeslag.

Buma/Stemra: 22 soorten rechten in 5 categorieën

Het Buma/Sterma aansluitingsformulier voor auteurs geeft aan dat er voor 22 soorten rechten in 5 categorieën wordt geïnd en uitbetaald. Ik som ze hieronder op (de nieuwste rechten, zoals mechanisch recht radio en tv, staan schuingedrukt):

1. Events

Uitvoeringsrecht - Het recht op voordracht van een werk (niet theatraal of reciteren/opzeggen) in aanwezigheid van publiek. Bijvoorbeeld: Muziek concert, voordracht van een literair werk, concert voordracht van een opera.

Recht op bewegend beeld, tentoonstelling - Het recht om een (audio/visueel) werk uit te voeren met technisch middelen in aanwezigheid van publiek. Bijvoorbeeld projectie op een scherm of film in een bioscoop.

2. RTV en Simulcasting

Educatief recht - Het recht op een vergoeding voor het gebruik van werken in scholen en in het algemeen, in de educatieve context. Dit is het Buma/Stemra antwoord op de wettelijk vastgelegde onderwijsexceptie ^^)

Radio uitzendrecht - Het recht om werken voor publiek uit te zenden via radio. Bijvoorbeeld: Radiostations.

Televisie uitzendrecht - Het recht om werken voor publiek uit te zenden op TV. Bijvoorbeeld: TV stations.

Secundair uitzendrecht - Het recht om uitzendingen door te geven indien verricht door een kabelexploitant. Bijvoorbeeld: Kabeldoorgifte of heruitzendingen.

Secundair uitzendrecht van een uitvoering - Het recht om live uitvoeringen van een werk uit te zenden buiten de plaats van het optreden via schermen en luidsprekers. Bijvoorbeeld: Als het publiek gelijktijdig het concert kan volgen buiten de concerthal.

3. Achtergrond Muziek

Recht van openbare uitvoering van radio-uitzendingen - Het recht om publiekelijk radio-uitzendingen ten gehore te brengen. Bijvoorbeeld: Een radio laten spelen in een bar.

Recht van openbare uitvoering van televisie-uitzendingen - Het recht om TV uitzendingen publiekelijk te vertonen. Bijvoorbeeld: Het vertonen van TV uitzendingen in een bar.

Recht van openbare uitvoering van een geluidsdrager - Het recht om publiekelijk een opname (Muziek, beeld of Muziek & beeld) openbaar te maken voor een groep van luisteraars of kijkers. Bijvoorbeeld: Het afspelen van CD’s in een discotheek.

4. Mechanisch

Mechanisch recht sound carrier - Het recht om op te nemen, te reproduceren en het verspreiden van een werk op een drager (alleen audio). Bijvoorbeeld: CD’s, CD ROM’s.

Synchronisatie recht - Het recht om werken te combineren ten behoeve van de creatie van een audiovisual, multimediawerk of een databank.

Database recht - Het recht om een werk op te slaan in een databank of een gelijksoortig medium. Dit geldt zowel voor muziek, als film, foto’s en tekst.

Recht op vergoeding voor Thuiskopie - Het recht om een vergoeding te vragen voor het maken van privé kopieën, welke geheven wordt op het fabriceren of importeren van recordable beelden geluidsdragers. Bijvoorbeeld: Blanco CD’s en DVD’s.

Huur- en leenrecht - Het recht om aan een publiek een origineel of een kopie te huren of te verhuren. Bijvoorbeeld: Video’s, CD’s en boeken.

Mechanisch recht Radio - Het reproductierecht voor het overbrengen van radio uitzendingen. Bijvoorbeeld Radiozenders.

Mechanisch recht TV - Het reproductierecht voor het overbrengen van TV uitzendingen. Bijvoorbeeld TV stations.

Mechanisch recht Video - Het recht om op te nemen, te reproduceren en verspreiden van een werk op een video drager. Bijvoorbeeld DVDs, VCs, CD-ROM, etc.

5. Online

Online uitvoeringsrecht voor interactief gebruik - Communicatie naar het publiek en het recht op beschikbaarstellen voor interactieve vormen van exploitatie. Bijvoorbeeld: Music & Video on demand, downloads, podcasts en interactieve radio/TV.

Online uitvoeringsrecht voor niet interactief gebruik - Communicatie naar het publiek en het recht op beschikbaarstellen voor niet-interactieve vormen van exploitatie. Bijvoorbeeld: Webcasting en Streaming (géén simulcasting).

Online mechanisch recht voor interactief gebruik - Het mechanische reproductie recht dat verricht wordt door interactieve vormen van exploitatie Bijvoorbeeld: Music & Video on demand, downloads, podcasts en interactieve radio/TV.

Online mechanisch recht voor niet interactief gebruik - Het mechanische reproductie recht dat verricht wordt door niet-interactieve vormen van exploitatie. Bijvoorbeeld: Webcasting en Streaming (géén simulcasting).

Buitenlandse inkomsten

We hebben hierboven reeds gezien dat buitenlandse inkomsten van de auteur zowel via subpublishing binnenkomen als via de zusterorganisaties wereldwijd van Buma/Stemra. Er zijn derhalve verschillende geldstromen te onderscheiden. Grote publishers zoals Sony BMG, Universal Music Publishing en Warner Chappell hebben kantoren in verschillende landen. Het is welhaast onmogelijk voor een liedjesschrijver om de collectie van schrijversroyalties wereldwijd in eigen beheer te houden. Dan komt er, ook na aftrek van de publishing cut, gewoon minder of zelfs helemaal niets binnen. Het hebben van een uitgever die echt voor je gaat heeft dan ook veel voordelen.