Muzieklicenties

Wat is een muzieklicentie eigenlijk?

Indien u muziek wilt gebruiken voor uw project of initiatief dan is er toestemming nodig van de rechthebbenden in de vorm van een muzieklicentie. Dat project kan een voorstelling of een film zijn, een game, software, een online platform, muziekapp of een onderwijsmodule: het gaat om initiatieven waarin muziek wordt gebruikt.

In de muzieklicentie staat bij wijze van rechtenafdracht de vergoeding voor het muziekgebruik vermeld. Vaak - zeker bij hitrepertoire - heeft u te maken met collectieve beheersorganisaties zoals Buma/Stemra en Sena. De auteurs (dan wel hun nabestaanden) of producenten ontvangen dan royalty's van deze rechteninstanties.

Rechtenafdracht

Soms dient u direct met de rechthebbende(n) zelf een schriftelijke afspraak te maken over de hoogte van de vergoeding c.q. de rechtenafdracht. Over het algemeen is de hoogte van de licentiefee afhankelijk van het soort muziekgebruik (live, podium, privé feest, bruiloft, downloads, streams, internet/online, achtergrond, op het werk, radio/tv, sync / audiovisueel) en het soort muziek (opdrachtmuziek, hitparade, oude klassieke werken in het publiek domein, library music).

Wow, ingewikkeld!

Dat klopt, het muziekrecht is behoorlijk complex.

On demand muzieklicenties voor music startups

Indien u een music startup of content platform wilt beginnen zoals Spotify, Deezer, iTunes (Apple Music), SoundCloud of Amazon dan heeft u on demand muzieklicenties nodig om de dienst aan het publiek (consumenten) te mogen aanbieden. Afhankelijk van het soort muziekdienst (non-interactief of juist on demand, streamen of downloaden) heeft u licenties van Buma/Stemra nodig en van Sena voor digitaal muziekgebruik. Ook voor het uitrollen van een interactieve muziekapp heeft u een muzieklicentie nodig.

Buma/Stemra en Sena

Met Sena zal dan bijvoorbeeld een zogeheten online streaming overeenkomst met brede scope kunnen worden afgesloten, eventueel met interactiviteitstoeslag. Met Buma/Stemra een digitale distributieovereenkomst. Doorgaans vragen deze organisaties een bepaald percentage van de muziekgerelateerde omzet. Muziekgerelateerd wil in dat verband zeggen het aandeel van de muziek dat uw music startup gebruikt bij het aanbod van zijn diensten, dat door de betreffende cbo wordt vertegenwoordigd (het zogenaamde ‘wereldrepertoire’). Composities en opnames die binnen het publiek domein vallen maken ons inziens geen deel meer uit van het door de rechteninstanties beheerde wereldrepertoire. In bepaalde gevallen zijn er combinatielicenties mogelijk, dat is natuurlijk wel zo efficiënt.

Onafhankelijke platenlabels of producers

Let altijd goed op de outsiders of de indies. Dat zijn categorieën rechthebbenden die niet zijn aangesloten bij Buma/Stemra of Sena of Norma (uitvoerende kunstenaars). Deze onafhankelijke platenlabels houden hun muziek in eigen beheer. Van hun zal individueel – en dus niet collectief – schriftelijke toestemming moeten worden verkregen. Een aantal van deze independent artists is verenigd in Merlin.

Wilt u de music startup of scaleup ook in andere landen uitrollen dan zijn er op dit moment nog per land afzonderlijk on demand muzieklicenties nodig om de service/applicatie in het betreffende territorium te mogen aanbieden. Daar komt – althans voor Europa – binnenkort verandering in, waarover hieronder meer. Heeft u behoefte aan advies of begeleiding dan fungeren wij graag als klankbord. Van fair use, notice & takedown tot algemene voorwaarden (terms of use, disclaimer, privacy statement).

Toestemming voor muziekgebruik op internet: online muzieklicentie

De hoofdregel is dat u altijd toestemming nodig heeft voor muziekgebruik op het internet. Bij voorkeur schriftelijk (bewijsbaarheid), in de vorm van een muzieklicentie. In bepaalde gevallen hanteren Buma/Stemra, Sena en Norma standaardtarieven, in andere gevallen komt het aan op onderhandelen. De cbo’s behartigen de belangen van de auteurs, hun nabestaanden en niet te vergeten de uitgeverijen (publishers).

Auteurs dragen de exploitatierechten van hun liedjes in de regel over aan een muziekuitgeverij. In ruil daarvoor ontvangen deze publishers 1/3e deel (EU) tot 50% (VS, UK) van de audiogelden van een bepaalde song. Het verdelen van de opbrengsten uit openbaar maken of verveelvoudigen van een muzikaal werk noemen we repartitie. Dit is één van de vele potentiële geldstromen uit een compositie. U ziet: het muziekrecht is complex.

Auteurswet en billijke vergoeding voor makers

De Auteurswet geeft aan dat aan auteurs een billijke vergoeding toekomt wanneer diens muziek of tekst wordt ten gehore gebracht. De wettelijke termen zijn openbaarmaken en verveelvoudigen. Auteurs hebben daarnaast verbodsrechten: ze kunnen dus ook toestemming weigeren. Weigeren om iets te veranderen aan een werk (verminken) of om het te synchroniseren met beelden (film, game, audiovisueel project).

Toestemming om te verveelvoudigen heet in Stemra terminologie: een licentie voor mechanisch recht. Toestemming voor openbaarmaking heet in Buma termen: een licentie voor uitvoerend recht. Het Buma/Stemra systeem sluit gek genoeg niet helemaal aan op de Nederlandse wetgeving. Het systeem is eigenlijk gebaseerd op de Anglo-Amerikaanse praktijk.

Samenvattend: met een online muzieklicentie regelt u toestemming voor muziekgebruik op internet.

OK, dat was Nederland. Nu gaan we de grens over...

Pan-Europese licentie voor online muziekdiensten

Het Europees Parlement heeft in februari 2014 wetgeving aangenomen waarin grensoverschrijdende, pan-Europese muzieklicenties voor online muziekdiensten worden mogelijk gemaakt. Dit in het kader van het speerpunt vrijheid van diensten. De wetgeving harmoniseert Europese copyright regelgeving op dit vlak en beoogt versnippering tegen te gaan.

Wanneer een online streaming service in andere landen wil uitrollen dan kan het onderliggende bedrijf in de toekomst terecht bij één centraal loket. Het behoeft dan niet meer, zoals nu het geval is, bij de auteursrechtenorganisaties van alle landen afzonderlijk aan te kloppen. Buma/Stemra en Sena Nederland, Gema in Duitsland, PRS for Music in Engeland, Sacem in Frankrijk etc. etc..

Starten van een muziekinitiatief in theorie gemakkelijker

Het starten of opschalen van een muziekinitiatief zal daardoor binnen de Europese Unie in theorie gemakkelijker, sneller en laagdrempeliger worden (minus Engeland na de Brexit). De collectieve beheersorganisaties zullen meer dan momenteel het geval is met elkaar moeten gaan samenwerken. Het zal transparantie inzake de werkwijze en tarieven van de cbo’s ongetwijfeld ten goede komen.

Ook beoogt de nieuwe regeling het legale culturele aanbod voor de consument gemakkelijker bereikbaar en toegankelijk te maken. En divers te houden. Daarnaast wil het Europees Parlement dat de rechten van auteurs gewaarborgd worden en worden om die reden bepaalde garanties ingebouwd. Denk daarbij aan een minimum (billijke) vergoeding en aan betalingstermijnen van royalty's. Het EP wil hiermee laten zien dat auteurswetgeving gemakkelijk kan worden aangepast aan het internet.  

Onderstaand enkele voor het onderwerp van muzieklicenties relevante kennisartikelen:                                           

Alternatieve Compensatie Systemen

Er wordt de laatste tijd veel onderzoek gedaan naar alternatieve compensatie systemen (ACS). Dat zijn methoden of stelsels die beogen de rechten en plichten van alle belanghebbende partijen in de muziekindustrie te waarborgen. Op een andere manier dan dat dit nu gebeurt. Waaronder de rechten van de makers en de gebruikers, oftewel de auteurs en de consumenten van muziek. Een systeem dat beter aansluit bij de huidige technologische ontwikkelingen zoals digitalisering en sharing via de cloud.

Het is de onderzoekers gebleken dat het publiek open staat voor andere stelsels. Denk aan het doorberekenen van een kleine fee in het internetabonnement van iedere Nederlander waarmee toestemming voor downloaden en streamen van muziek, alsook toekomstige vormen van muziekbeleving of gebruiksvormen in één klap is geregeld. Zoals vroeger het kijk en luistergeld.

Zoektocht naar nieuw verdienmodel in de muziekindustrie

De aanleiding voor dergelijk onderzoek naar alternatieve compensatie systemen is doorgaans de zoektocht naar een nieuw, levensvatbaar alsook evenwichtiger verdienmodel voor de muziekindustrie. Daarbij wordt ook gekeken naar de stelsel in de ons omringende landen, en naar de compensatiesystemen in de Verenigde Staten.

Twee interessante verschijningsvormen van ACS zijn Extended Collective Licensing (ECL) en Joint Copyright Management (JCM). Het is de bedoeling dat dergelijke modellen zowel voor muziek als voor audiovisuele werken zullen functioneren.

Elementen, overwegingen en uitgangspunten die men geregeld ziet terugkomen zijn:

•          samenwerking tussen collectieve beheersorganisaties en muziekdiensten
•          het specificeren van de verschillende geldstromen in muziekcontracten
•          het limiteren van de overdracht van toekomstige werken
•          het limiteren van de overdracht van toekomstige exploitatiemethoden
•          het bieden van een opt-out mogelijkheid
•          vrijwillig collectief beheer van het recht op openbaarmaking
•          het verbeteren van grensoverschrijdende transparantie van nationale systemen
•          het verder harmoniseren van auteurswetgeving van de Lidstaten binnen de EU
•          het simplificeren van overcomplexe licentiesystemen
•          het opstellen van standaard muziekcontracten ter bescherming van de zwakke contractspartij
•          het toepassen van een economische analyse op juridische fenomenen
•          ruimte geven aan innovatie en daar regelgeving op aanpassen
•          het waarborgen van culturele diversiteit
•          het bevorderen van co-operatie tussen de verschillende stakeholders
•          het uitbreiden van persoonlijkheidsrechten van auteurs en makers
•          een uitvoerige kosten/baten analyse maken alvorens over te gaan tot invoering van een nieuw stelsel
•          het komen tot één centraal Europees loket voor auteursrechten en naburige rechten
•          het stimuleren van vrij verkeer van diensten

Uiteraard dienen bovenstaande beleidsoverwegingen mede in onderlinge samenhang te worden begrepen.

Muziekgebruik op Youtube of in een reclamespotje

Wilt u een liedje op Youtube zetten in combinatie met beeld? Of een reclamespotje maken voor uw bedrijf? Dan zijn er een aantal toestemmingen nodig in de vorm van betaalde licenties van zowel de auteursrechthebbenden als de nabuurrechthebbenden. Ook is er een sync licence nodig om muziek met beeld te kunnen combineren.

Onze Nederlandse auteursrechtenorganisatie maakt bij audiovisuele producties zoals film, documentaire, commercial of game onderscheid tussen verschillende soorten rechten. Maar liefst vier. Ik noem ze hier voor de volledigheid: synchronisatierechten, mechanische reproductierechten, fonografische rechten en uitvoeringsrechten.

Daarnaast is het van belang met welk type muziek u te maken heeft: een publiek domein werk van Mozart of Bach, een remix van DJ Tiësto of Martin Garrix, een cover van U2 of Madonna, de zomerhit van het moment? Of muziek die u zelf in opdracht heeft laten vervaardigen. Of uit een muziekbibliotheek met nummers die speciaal zijn geschreven of geüpload om te syncen.

Een en ander is van invloed op het soort (maatwerk) muzieklicentie, het toestemmingstraject (snel met zekere uitkomst of langzaam en onzeker) alsook de te verwachten kosten (onderhandelen of vast tarief). Er bestaan vele scenario’s en uitzonderingen.

Auteursrechten en masterrechten

Via Buma/Stemra kunt u wellicht de auteursrechtenkant van uw audiovisuele mediaproject regelen, maar voor de soundfile zelf zult u toestemming moeten krijgen van het platenlabel dan wel de eigenaar van de soundtrack. Sena heeft daar namelijk geen mandaat voor en dus ook geen standaardtarieven. Eén centraal loket om deze zaken te regelen was wel handig geweest natuurlijk! Doet u dit niet dan verwijdert bijvoorbeeld Youtube het filmpje. Ook loopt u dan risico op een claim. Daar hebben de diensten zogenaamde fingerprinting systemen voor tegenwoordig.

Wat u wellicht beter kunt doen is een producer uit de buurt vragen om zijn zelfgemaakte track te mogen gebruiken. Of iets geschikts op maat laten maken. U maakt dan een schriftelijk een afspraak dat u de song mag gebruiken. Zowel voor de auteursrechtenkant als de masterrechten. Daarmee voorkomt u dat tamelijk langdurige en kostbare licentietraject. Want in geval van hits is dat voor een productie zonder groot budget geen optie. Dus ook het noemen van de rechthebbenden in de aftiteling niet voldoende, hoe goed en correct ook bedoeld.

Audiofragment gebruiken

Wilt u een bepaald audiofragment toch gebruiken, en heeft u voldoende budget, dan zoeken wij met plezier voor u uit bij welke label(s) de rechten liggen, zodat u om toestemming kunt verzoeken en onderhandelingen voeren over de vergoeding. Want daar bestaan geen standaardtarieven voor. Uiteraard kunnen wij deze onderhandelingen ook namens u voeren. Ook adviseren wij u kort over het Buma traject. Voor deze werkzaamheden zouden wij in dat geval wat van onze tijd moeten reserveren. Dan geldt ons kantoortarief. Maakt u dus een kosten baten afweging. Heeft u nog vragen aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.